Jak przygotować się do badań w ciąży?

Badania w ciąży to jedna wielka, niemal niekończąca się lista – dla wielu kobiet szalenie stresująca. Odczarowujemy wszystkie mity z nimi związane i podpowiadamy jak przygotować się do każdego z nich.

Jak przygotować się do badań w ciąży

Ciąża, to czas kiedy (zdrowa) kobieta ma najprawdopodobniej najwięcej wizyt u lekarzy (lub położnych) oraz wykonywanych badań w całym swoim życiu. Dla części kobiet same te wizyty i badania są dość stresujące. Każde odchylenie od normy powoduje lawinę obaw o dzieciątko noszone pod sercem. Często kobiety nie wiedzą jak się do tych badań „przygotować” co powoduje nie dość, że niepokój to dodatkowo może wpłynąć (zafałszować) na wynik.

W tym artykule chciałabym nie wchodząc w dłuższe (typowe dla mnie) dygresje, po prostu napisać Wam jak do każdego z tych badań się przygotować – głównie fizycznie, ale także psychicznie.

Sprawdź również nasz kalendarz badań w ciąży.

Spis treści:
  1. Pierwsza wizyta ginekologiczna w ciąży
  2. Badania z krwi w ciąży
  3. Badania moczu w ciąży
  4. USG w ciąży
  5. Badania inwazyjne
  6. Doustny test obciążenia glukozą
  7. Posiew w kierunku GBS
  8. KTG

Pierwsza wizyta ginekologiczna w ciąży

Według wytycznych NFZ pierwsza wizyta zdrowej kobiety w ciąży powinna się odbyć do 10. tygodnia ciąży – czyli do 6 tygodni po terminie miesiączki, która się nie pojawiła. Tak naprawdę, to do tego 10 tygodnia kobieta powinna mieć już wykonany „panel badań biochemicznych z krwi i moczu” – więc realnie rzecz biorąc lepiej, aby ta wizyta była maksymalnie w 8-9 tygodniu ciąży.

Gdy pracowałam jeszcze w poradni ciąży fizjologicznej (prawidłowej) w naszym ambulatorium przyszpitalnym, to rzeczywiście Panie rejestratorki spisywały się na medal i większość kobiet przychodziła na wizytę właśnie około 8 tygodnia ciąży.

Z punktu widzenia lekarza, który obecnie głównie przyjmuje kobiety w gabinecie prywatnym – widzę, że większość kobiet w ciąży (w szczególności w pierwszej ciąży) pojawia się w gabinecie około 5-6 tygodnia ciąży. Czyli 1-2 tygodni po tym jak mają dodatni test ciąży. Nie jest to problem, można pacjentkę wtedy zbadać, zlecić badania, jednak szczerze, nie jest to optymalny moment.

Jeżeli pacjentka chce wykonać USG, a jest to wskazane w momencie gdy ma plamienia, bóle brzucha lub jest niepewna ostatniej miesiączki,aby ustalić termin porodu (datowanie ciąży) – to często obraz w 5-6 tygodniu jest bardzo niejednoznaczny i kobieta musi wrócić na ponowne badanie za 2-3 tygodnie.

Jeżeli zdrowa kobieta zjawi się u ginekologa po raz pierwszy w ciąży około 8. tygodnia – mówię, oczywiście, o kobiecie bez dolegliwości czy niepokojących objawów, to wtedy chociażby zaoszczędzi sobie koszt jednej wizyty – może to nie jest ważne, na pewno nie najważniejsze, ale dla niektórych osób może to mieć realne znaczenie.

Natomiast, jeżeli chorujesz przewlekle, masz więcej niż jedno poronienie w wywiadzie lub poprzednie ciąże były powikłane, to najlepiej byś zgłosiła się do ginekologa od 1-2 tygodni po dodatnim teście ciążowym. U tych kobiet konieczne jest, jak najszybsze ustalanie leczenia i dawkowania leków.

Jak wybrać ginekologa do prowadzenia ciąży?

Częstym pytaniem jest – jak wybrać ginekologa do prowadzenia ciąży? To jest pytanie na, które bardzo trudno mi Wam odpowiedzieć. Zazwyczaj będzie to Wasz dotychczasowy ginekolog, zakładając że czujecie się u niego dobrze zaopiekowane. Jeżeli jeszcze nigdy nie byłaś u ginekologa (niestety wiele kobiet pierwszy raz do ginekologa idzie dopiero w ciąży) lub chciałabyś zmienić ginekologa – to uważam, że dużo lepszą niż opinie przeczytane w Internecie, jest tak zwana „poczta pantoflowa” –  czyli nie czytaj opinii obcych (często „fejkowych”) ludzi na forach czy portalach – lepiej po prostu spytaj swojej siostry, koleżanki, sąsiadki czy może Ci polecić dobrego lekarza.

Jak przygotować się do pierwszej wizyty?

Kolejnym pytaniem jest czy na tę pierwszą wizytę trzeba się jakoś szczególnie przygotować? Odpowiedź brzmi – i tak i nie.  Co mam na myśli?

Ogólnie tak jak pisałam w artykule Jak przygotować się do badań w ginekologii – nie musisz się na wizytę przygotowywać jakoś specjalnie, poza zwykłą codzienną higieną.

Jednak, na twoją pierwszą wizytę w ciąży dobrze jest się przygotować nazwijmy to „informacyjnie” – nie wiem czy używam adekwatnego słowa, ale mam na myśli to byś znała odpowiedzi na pytania, które lekarz Ci na tej wizycie zada. Odpowiedź na te pytania ma bezpośrednio wpływ na to jakie badania zleci i czy przepisze Ci jakieś leki lub suplementy.

Taki wywiad lekarski jest opisany w najnowszej wersji segregatora ciążowego – do którego nieskromnie Was bardzo namawiam, bo porządkuje wasze prowadzenie ciąży oraz odpowiada na najważniejsze pytania, które kobiety w ciąży sobie zadają – ale – ten sam wywiad lekarski, o którym mówię możecie też bez kupowania segregatora ściągnąć TU, wydrukować i wypełnić.

Wypełniając na spokojnie w domu przed wizyta tę kartę, zmniejszycie szanse, że na wizycie, która być może będzie dla Was stresująca zapomnicie coś lekarzowi powiedzieć.

Możecie mówić mi, że te pytania są przecież podstawowe. Ale nie uwierzycie ile razy kobieta spytana:

„Czy miała pani jakąś operację w życiu?” Odpowiada z przekonaniem przecząco a po chwili jak zbieram wywiad o jej poprzedniej ciąży okazuje się, że ciąża zakończyła się cesarskim cięciem (operacją jakby nie było i to dużą.)

Kolejny tego typu przykład:

„Czy choruje pani przewlekle?” Kręci głową, że nie. Następnie pytam się o to czy przyjmuje leki na stałe i okazuje się, że od 10 lat bierze hormony tarczycy.

„Czyli pani choruje na niedoczynność tarczycy?”

„Aaa rzeczywiście, przepraszam pani doktor, to dlatego, że ja nie czuję się chora.”

Dobra weszłam jednak w moje dygresje 😉 ale sens miał być taki, że wypełniając taki kwestionariusz przed wizytą, raczej nie zdarzą Wam się z lekarzem takie niedomówienia.

Cytologia

Na tej pierwszej wizycie lekarz może Wam wykonać cytologię – jak się przygotować do cytologii?

Zacznijmy inaczej – każda kobieta w ciąży według zaleceń prowadzenia ciąży obowiązujących w Polsce powinna przynajmniej raz w ciąży mieć wykonaną cytologię szyjki macicy.

Zazwyczaj lekarz tę „obowiązkową” cytologię wykonuje właśnie na tej pierwszej wizycie. Zasadniczo badanie cytologii szyjki macicy może być wykonane na każdym etapie ciąży, jeżeli jest taka konieczność. Pobranie cytologii szyjki macicy powinno w ciąży być takie same jak poza ciążą czyli wykonane specjalną szczoteczką a nie wacikiem – po pobraniu może, ale nie musi być drobne plamienie i nie jest to groźne dla przebiegu ciąży.

Cytologia powinna być wykonana jako pierwsze badanie na fotelu ginekologicznym, czyli zanim lekarz zbada (dwuręcznie) wewnętrznie szyjkę macicy oraz wielkość macicy pobierze najpierw cytologię.

Aby cytologia była najbardziej miarodajna, to 48 h przed cytologią nie powinnaś współżyć ani stosować leków dopochwowych (o groźnych płukankach pochwy nie wspominając!).

Biocenoza pochwy

Badaniem bardzo podobnym do cytologii, ale wykonywanym „wacikiem” jest badanie które potocznie nazywa się czystością pochwy a fachowo biocenozą pochwy. Mimo, że jest to badanie zalecane u wszystkich kobiet według NFZ, wielu lekarzy odchodzi od tego badania.

Jest to badanie, które praktycznie wyłącznie wykonuje się w Polsce, w innych krajach jeżeli mamy podejrzenia infekcji zaleca się wykonanie posiewu z kanału szyjki macicy lub tzw. HVS (high vaginal swab) czyli posiew ze sklepienia pochwy.

Do badania czystości pochwy, oraz do posiewów z pochwy i szyjki macicy nie trzeba się przygotowywać – wręcz nie wolno przesadzać z higieną przed badaniem bo badanie może być fałszywie ujemne.

Badania z krwi w ciąży

Już na pierwszej wizycie lekarz zleci badania z krwi, badania krwi będzie zlecał kilka razy w ciąży zazwyczaj mniej więcej co drugą wizytę. Na każdym etapie ciąży inne badania są obowiązkowe i w pewnej mierze lekarze mają tu lekką dowolność do tego jakie badania zlecić i w jakim dokładnie okresie.

Ponieważ jest to artykuł o tym, jak się do badań przygotować to do badań z krwi w ciąży ZASADNICZO – trzeba być na czczo i powinny być one wykonywane rano.

W szczególności badania hormonów tarczycy czy glukozy – jeżeli na daną wizytę macie takie badanie to powinniście je zrobić rano, przed pierwszym posiłkiem.

Zdarza się jednak, że lekarz zleci Wam badania, do których nie musicie (ale możecie) być na czczo. Dobrym przykładem tu jest grupa krwi czy badania przeciwciał – niezależnie od tego czy akurat zjadłyście batona czy wypiłyście kawę – wasza grupa krwi i wasze przeciwciała krążące w krwi się nie zmienią.

Ja zazwyczaj, gdy zlecam pacjentce badania, do których nie trzeba być na czczo, mówię – „do tego pobrania krwi nie musi Pani być na czczo”. Ale czasami też zapominam tego powiedzieć, bo tak jak napisałam w gruncie rzeczy do każdego badania z krwi można być na czczo.

Jeżeli dla Was bycie na czczo jest bardzo uciążliwe – a wiele kobiet w ciąży tak ma, to koniecznie po prostu spytajcie lekarza czy te badania które zlecił muszą być zrobione na czczo czy mogą być wykonane po śniadaniu.

To, czy badanie w kierunku HIV, kiły czy żółtaczki typu B i C, które są obowiązkowe w ciąży – wyjdzie miarodajne jest niezależne od tego czy zjesz kanapkę nawet z żółtym serem 😉

Bardzo szczegółowym i coraz bardziej popularnym badaniem z krwi mamy jest badanie wolnego płodowego DNA, do tego badania nie trzeba się przygotowywać – może być wykonane o dowolnej porze i niezależnie od posiłku. Można je wykonać po skończonym 9 lub 10 tygodniu ciąży (zależnie od tego jaki test wybierzemy) – do końca ciąży.

Również test podwójny czy potocznie zwany PAPPA może być wykonany o dowolnej porze.

Badania moczu w ciąży

Badania moczu są wykonywane w ciąży bardzo często, jeszcze częściej niż badania krwi. Wiele lekarzy zleca badanie ogólne moczu na każdą wizytę. Dlaczego tak robimy?

Ponieważ w moczu, możemy często zobaczyć pierwsze objawy ogólnoustrojowych chorób a w ciąży w szczególności groźnych powikłań przebiegających z białkomoczem. Dodatkowo w ciąży obawiamy się stanów zapalnych dróg moczowych i każdy bakteriomocz wymaga leczenia.

KAŻDY – ale każdy prawdziwy. Co mam na myśli? Dość często u kobiet wychodzą bakterie w moczu i wcale nie są one z moczu, ale ze sromu. Wtedy zdarza się, że kobieta niepotrzebnie przyjmuje leki. Jak temu zapobiec?

Mocz w ciąży, zarówno na badanie ogólne moczu jak i na bardziej dokładny pod względem infekcji posiew moczu – powinien być w ciąży pobierany jak najczyściej się da.

O tym, jak to zrobić, pisałam w artykule Mocz do badania, jest to też rozpisane w segregatorze ciążowym.

Po krótce – mocz powinien być pierwszym moczem tego dnia. Jeżeli często robicie siku w nocy (a będąc w ciąży pewnie tak macie) to postarajcie się, aby mocz był co najmniej 4-5 godzinny (czyli ostatnie nocne siku zróbcie koło 3-4 w nocy a potem 8-9 rano złapcie mocz na badanie).

Do pobierania moczu najlepiej zawsze brać jałowy pojemnik z apteki – na szczęście coraz rzadziej się zdarza, że kobieta przychodzi z moczem w słoiczku po musztardzie – w swojej prawie 10-letniej karierze lekarskiej wiedziałam to nie raz, nie dwa.

Mocz oddajcie po podmyciu się, najlepiej od razu pod prysznicem lub w wannie. Delikatnie rozchylając wargi sromowe złapcie środkowy strumień moczu, czyli ten mocz, który będzie po 2-3 sekundach rozpoczęcia siusiania.

Mocz powinien być jak najszybciej oddany do laboratorium, jeżeli wizytę w przychodni masz za kilka godzin – wstaw pojemnik z moczem do lodówki.

USG w ciąży

Jak (prawdopodobnie) wiecie USG ciążowe to „mój konik” w medycynie. Gdybym miała wybrać jedną rzecz, którą bym mogła robić codziennie do końca życia to zdecydowanie było by to USG ciążowe.

Zacznę od tego, że pomimo wszechobecnym w Internecie BZDUROM pisanym na pseudonaukowych stronach – USG w ciąży jest badaniem bezpiecznym i koniecznym! aby sprawdzić zdrowie dziecka i matki.

Przeczytaj więcej o bezpieczeństwie USG w ciąży. Wracając do tematu artykułu – jak przygotować się do USG w ciąży?

Czy w ogóle trzeba się przygotowywać? Tu odpowiedź brzmi ponownie i tak i nie. Jeżeli musicie mieć badanie wykonane „nagle” to nie ma żadnej konieczności przygotowywania się. Jeżeli USG będzie przezpochwowe to zazwyczaj lekarz zaleci Wam „opróżnić pęcherz moczowy” przed badaniem – czyli krótko mówiąc zrobić siku. Wtedy macica jest pochylona bardziej do przodu i obraz jest łatwiejszy do uzyskania u pacjentki w pozycji leżącej lub w pozycji na fotelu ginekologicznym.

Jeżeli chodzi o USG przez powłoki brzuszne, które u większości kobiet jest możliwe już od około 10. tygodnia ciąży aby zobrazować macicę i jej zawartość to – tu jak to się mówi „na dwoje babka wróżyła” – u części kobiet widać lepiej przez pełen pęcherz moczowy a u części widać lepiej przez pusty pęcherz. Te części kobiet podzieliłabym dosłownie 50% na 50%.

Ponieważ dużo łatwiej opróżnić pęcherz niż go napełnić – trwa to około 45 min i należy wtedy wypić 3-4 kubki płynu – to lepiej jest przyjść na USG z wypełnionym pęcherzem i potem w razie potrzeby na zalecenie lekarza go szybko opróżnić.

Kolejną rzeczą, którą zauważyłam przez lata pracy przy USG to jest to, że tłuste kremy – np. olejki stosowane na rozstępy powodują, że tkanki są bardziej spoiste – mniej płynne i obraz jest nieco mniej wyraźny.

Nie jest to ewidentne u każdej kobiety, ale miałam kilka takich przykładów, że kobieta wróciła na badanie po kilku dniach bez nakładania olejku i obraz był „niebo a ziemia” – nie znalazłam ewidentnych opracowań naukowych na ten temat, ale nałożenie kremu kilka godzin później, na pewno nie stanowi jakiegoś problemu dla kobiety w ciąży wiec jeżeli mogę mieć sugestię to tłuste kremy  na skórę brzucha polecam nakładać po badaniu.

W USG obraz może być zaburzony przez gazy jelitowe. W szczególności u kobiet z tyłozgiętą macicą i w I trymestrze może to stanowić dość spore utrudnienie. Dlatego, kolejna moja sugestia, która u większości z Was będzie „na wyrost” to: dzień przed badaniem nie jeść wzdymających pokarmów, a jeżeli macie wzdęcia „po wszystkim” to skonsultować z lekarzem czy nie zastosować w dniu badania simeticonu – czyli bezpiecznego w ciąży leku na wzdęcia jelitowe. Przeczytaj, co jeszcze może wpływać na obraz USG w ciąży.

Najważniejsze według mnie jednak – jeżeli chodzi o przygotowanie do USG w ciąży nie jest wcale przygotowanie „ciała” a bardziej przygotowanie „umysłu” – jest to wspaniałe uczucie robić USG kobiecie świadomej, wiedzącej na czym to badanie polega, jaki ma cel, co będziemy w nim sprawdzać. Co więcej ta wiedza ze strony kobiety (oraz jej partnera) powoduje, że badanie budzi dużo mniej stresu i staje się wspaniałym wspomnieniem z okresu ciąży.

Do tego polecam Wam moje artykuły o USG, których tu na blogu jest mnóstwo lub zawartość segregatora ciążowego gdzie w skrócie ale jednak wyczerpująco każde najważniejsze USG w ciąży jest opisane.

USG piersi

Przede wszystkim chciałbym w tym miejscu obalić wciąż krążący MIT, że w ciąży nie można wykonywać USG piersi, bo piersi są nabrzmiałe i obraz będzie niemiarodajny. Nie jest to prawda i według najnowszych zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników oraz Fundacji Rak’n’Roll – USG piersi w profilaktyce nowotworów piersi (najczęstszy złośliwy nowotwór w ciąży) nie dość, że można to TRZEBA wykonać.

Tu link do zaleceń:

Badania inwazyjne

Czyli: amniopunkcja, biopsja kosmówki, kordocenteza.

Wskazania do badań inwazyjnych mogą być różne, zazwyczaj jest to zwiększone ryzyko wad chromosomalnych po USG oraz testach biochemicznych (pappa), czasami jest to wiek kobiety lub powikłania w poprzedniej ciąży. Badanie te, są zazwyczaj wykonywane ambulatoryjnie czyli w przychodni i kobieta wraca tego samego dnia do domu.

Każdy lekarz ma nieco inne zalecenia jak się do tego badania przygotować. Część lekarzy zaleca być na czczo, część zaleca wzięcie leków przeciwbólowych przed badaniem. U mnie w szpitalu nie zaleca się ani bycia na czczo ani przyjmowania leków przed badaniem, jeżeli już to po. Badanie można wykonać zarówno na czczo jak i po posiłku, można je wykonać o każdej porze dnia.

Do badania powinniśmy mieć wykonane badanie grupy krwi oraz przeciwciał odpornościowych. Jeżeli mamy Rh ujemne, to do 72h po badaniu powinniśmy dostać profilaktykę konfliktu serologicznego w postaci zastrzyku z immunoglobuliny anty-D.

OGTT – doustny test obciążenia glukozą

Według polskich zaleceń każda kobieta w ciąży powinna mieć wykonane to badanie – które wiele kobiet określa jako „najgorsze w całej ciąży” pomiędzy 24.-26. tygodniem. Dodatkowo, jeżeli ma obciążenie cukrzycą w wywiadzie lekarskim to wykonuje się OGTT już przed 10. tygodniem ciąży.

Badanie to, z założenia wcale takie okropne nie powinno być – jest to trzykrotne pobranie krwi z żyły przy czym pierwsze pobranie jest na czczo a dwa kolejne są po godzinie i po dwóch od wypicia takiego „obrzydliwego ulepka” 😉 czyli słodziutkiego – BARDZO słodziutkiego napoju. Napój powinnyście pić około 5 minut, a nie jednym haustem jak ja kiedyś – o czym pisałam Wam też w artykule o cukrzycy ciążowej 😉

Posiew w kierunku GBS

Badanie w kierunku GBS według polskich zaleceń powinno być wykonane u każdej kobiety w ciąży nie dłużej niż 5 tygodni przed porodem – czyli zazwyczaj jest ono wykonywane około 35.-37. tygodnia ciąży.

Jest to posiew z przedsionka pochwy i odbytu wykonywany na wizycie ginekologicznej lub u położnej. Do tego badania nie trzeba się przygotowywać, wręcz nie powinno się „przesadzać” z higieną tego dnia – wystarczy normalna codzienna kąpiel rano lub poprzedzającego wieczora.

KTG

Czyli kardiotokografia jest badaniem, które ocenia tętno płodu oraz aktywność skurczową macicy. W zdrowej ciąży (według polskich zaleceń, bo w każdym kraju są nieco inne zalecenia) KTG wykonuje się dopiero w dniu terminu porodu.

Przed porodem (w III trymestrze) wykonujemy KTG jeżeli mamy podejrzenie porodu przedwczesnego lub ciążę powikłaną np. cukrzycą ciążową. Wskazań do śródciążowego KTG jest bardzo wiele, nie będę ich wszystkich dziś przytaczać bo bardziej chodzi mi w tym artykule o napisanie, jak się do tego badania przygotować.

A do KTG trzeba się przygotować. Tym przygotowaniem jest posiłek. Najbardziej prawidłowe i miarodajne obrazy KTG wychodzą 1-2 godziny po posiłku. Jeżeli kobieta na KTG jest głodna, to dzieciątko będzie ospałe lub wręcz odwrotnie niespokojne. Między innymi dlatego, KTG często jest powtarzane. Robimy zapis – wychodzi „suboptymalny” – czyli nieidealny, ale też nie ewidentnie nieprawidłowy. Wtedy zalecamy pacjentce posiłek i spacer,  w 99% przypadków KTG po posiłku wychodzi idealne – powodując uspokojenie pacjentki, położnej i lekarza.

Oczywiście, czasami – w szczególności w nagłych przypadkach KTG musimy robić bez posiłku, wtedy bierzemy na to poprawkę, ale rutynowe planowe KTG zawsze powinno być niedługo po pełnowartościowym posiłku.

Jeszcze taka uwaga, bardziej od koleżanki niż od lekarki – na KTG polecam Wam założyć coś „dwuczęściowego” czyli spódnicę i bluzkę lub spodnie i bluzkę. Ja w ciąży zazwyczaj chodziłam w sukienkach i tak było mi najwygodniej, a na KTG trzeba odsłonić brzuch – odsłaniając w sukience brzuch odsłaniacie też pupę 🙂 co oczywiście nie jest problemem jeżeli jesteście sam na sam z lekarzem lub położną, ale często aparaty KTG są w gabinecie zabiegowym lub na izbie przyjęć a w tych miejscach ciągle coś się dzieje. Ewentualnie weźcie ze sobą kocyk lub szal, aby się zakryć.

Mam nadzieję, że ten artykuł był dla Was pomocny, że nieco Was uspokoił. A na koniec chciałabym Wam przypomnieć, że w ciąży powinnyście nie tylko chodzić do ginekologa, ale także do lekarzy innych specjalizacji. W szczególności każda kobieta ciężarna, powinna udać się najlepiej dwa razy (I i III) do stomatologa profilaktycznie – jeżeli wymagane jest leczenie, to jest ono możliwe na każdym etapie ciąży.

Choroby przyzębia i próchnica mogą przyczyniać się do poronień i porodów przedwczesnych więc dbając o zęby zadbacie o Wasze dzieciątko w brzuchu. Poza tym, próchnica jest chorobą zakaźną i zarówno Ty jak i tata dziecka powinien wyleczyć wszystkie ubytki aby zmniejszyć ryzyko próchnicy u Waszych dzieci.

Jeżeli chorujesz przewlekle „na tarczycę”, „na serce” itp. – to koniecznie, już w pierwszych tygodniach ciąży powinnaś się udać do swojego lekarza specjalisty, u którego leczysz się na te schorzenia. Dostosuje on bezpieczne leczenie na czas ciąży oraz będzie mógł przekazać swoje sugestie odnośnie prowadzenia ciąży twojemu ginekologowi.

What’s your Reaction?
+1
17
+1
5
+1
0
+1
0
+1
1
+1
1
+1
1

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *