Adenowirusy – zakażenie, przebieg i leczenie

Warto jednak pamiętać, że adenowirus to nie tylko biegunka i wymioty. Najczęstszą bowiem postacią kliniczną zakażenia adenowirusem są infekcje górnych dróg oddechowych, przebiegające z zapaleniem gardła, nieżytem błony śluzowej nosa i gorączką.

Adenowirusów jest tak na prawdę wiele – w sumie >50 serotypów! Na szczęście tylko 1/3 z nich jest chorobotwórcza dla człowieka. Co ważne, przechorowanie zakażenia określonym serotypem wirusa pozostawia trwałą odporność na ten konkretny serotyp. Niestety, nie chroni jednak przed chorobą wywołaną innymi serotypami.

Jak dochodzi do zakażenia?

Źródłem zakażenia jest osoba chora lub bezobjawowo zakażona. Adenowirusy rozprzestrzeniają się przez bezpośredni kontakt, drogą kropelkową lub fekalno-oralną oraz pośrednio przez skażone przedmioty (np. odzież, przybory toaletowe, krany, klamki). Wrotami zakażenia dla adenowirusów są błony śluzowe. Okres wylęgania wynosi zwykle 5–12 dni a pacjent wydala wirusa różnie długo w zależności od rodzaju infekcji:

Przebieg zakażenia

Obraz kliniczny jest różnorodny w zależności od typu wirusa. Zakażeniom adenowirusowym może towarzyszyć powiększenie węzłów i odczynowy przerost grudek chłonnych. Czasem obserwuje się zwiększoną skłonność do krwawień. Ciężkie zakażenia mogą wywoływać typy 7, 5, 21 i 14. Pojedynczy typ adenowirusa może wywoływać różne zespoły kliniczne, a kilka różnych typów adenowirusów – ten sam zespół objawów.

Do typowych manifestacji zakażenia adenowirusami z układu oddechowego należą:

• forma przeziębienia bez gorączki;
• zapalenie ucha środkowego – częsta postać zakażenia adenowirusem u niemowląt;
• zapalenie płuc – adenowirusy odpowiadają za 10–20% przypadków zapalenia płuc u dzieci, a u noworodków i niemowląt może mieć ciężki przebieg z poważnymi powikłaniami (martwica oskrzeli, błony szkliste, neutropenia, sporadycznie zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, wątroby, mięśnia sercowego, nerek, DIC) i dużą śmiertelnością.

W przewodzie pokarmowym adenowirusy najczęściej powodują ostrą biegunkę.  Adenowirusy są przyczyną 5–15% przypadków ostrego, wirusowego nieżytu żołądkowo-jelitowego u małych dzieci.

Zakażenia dróg moczowo-płciowych:

• ostre krwotoczne zapalenie pęcherza moczowego – wywoływane przez typy 11 i 21 mogą występować u dzieci (częściej chłopców) oraz dorosłych z zaburzeniami odporności. Choroba najczęściej przebiega bezgorączkowo i ustępuje samoistnie;
• ostre zapalenie cewki moczowej – sporadycznie;
• cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek – u pacjenów w immunosupresji.

Narząd wzroku:

• zapalenie spojówek – adenowirusy są najczęstszą przyczyną wirusowego zapalenia spojówek, głównie po 12. r.ż. Może występować jedno- lub obustronnie. Łagodne zajęcie oka może towarzyszyć zakażeniu układu oddechowego oraz gardła i migdałków;
• tzw. basenowe zapalenie spojówek – przypuszczalnie przenoszą się za pośrednictwem wody.

Zajęcie układu nerwowego może być pierwotne lub towarzyszyć chorobie układu oddechowego o ciężkim przebiegu:

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• zapalenie mózgu.

Jak rozpoznać infekcję adenowirusową?

Rozpoznanie ustala się zwykle na postawie obrazu klinicznego. Aby je potwierdzić wymagana jest diagnostyka laboratoryjna, jednak takie potwierdzenie zazwyczaj nie jest konieczne.

Materiał do badania należy pobrać możliwie wcześnie a miejsce pobrania zależne jest od objawów:

• wirusa można wyizolować z wymazu z gardła, spojówek lub odbytu oraz z kału i moczu.

Jak leczyć zakażenia adenowirusami?

Nie ma leczenia przyczynowego. Leki przeciwwirusowe stosuje się jedynie w ciężkim zapaleniu płuc lub stanach zagrożenia życia u osób po przeszczepieniu szpiku.

Zwykle stosuje się leczenie objawowe m.in. leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. W przypadku zapalenia spojówek miejscowe preparaty w kroplach do oczu, a w przypadku ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego przede wszystkim nawodnienie:

• Przeczytaj artykuł: Biegunka u dziecka – przyczyny, przebieg i leczenie

Większość pacjentów z zakażeniem adenowirusowym nie wymaga hospitalizacji.