Zapalenia jamy ustnej u dziecka – ból gardła to nie tylko angina

W tym artykule chciałabym przystępnie i poradnikowo omówić Wam różnice między charakterystycznymi chorobami obejmującymi gardło i jamę ustną. Dzięki temu może łatwiej będzie Wam zrozumieć proces ich różnicowania.

Źródła zakażeń

Większość infekcji gardła to niespecyficzne zakażenia wirusowe. Jeśli ból gardła przebiega dodatkowo z katarem – mówimy o typowym przeziębieniu – według klasyfikacji ICD-10: J00 to „Ostre zapalenie nosa i gardła (przeziębienie)”.

Istnieje natomiast kilka zakażeń gardła i jamy ustnej o znanej etiologii i dość typowym przebiegu (choć i tak często mylonych).

Należą do nich:

• angina paciorkowcowa,
• mononukleoza zakaźna,
• enterowirusowe pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej (herpangina),
• grzybicze zapalenie jamy ustnej objawiające się pod postacią pleśniawek,
• opryszczkowe zapalenie jamy ustnej.

Angina paciorkowcowa i mononukleoza zakaźna

Dwie jednostki chorobowe anginy paciorkowcowej i mononukleozy zakaźnej przebiegają przede wszystkim z zajęciem migdałków podniebiennych.

W obu przypadkach migdałki są powiększone, czerwone, z nalotami. Towarzyszy im wysoka gorączka oraz powiększenie węzłów chłonnych szyi. Nieraz (zwłaszcza w przypadku mononukleozy zakaźnej) znaczne.

Dodatkowo:

• chorzy na mononukleozę zakaźną mogą mieć powiększoną wątrobę i śledzionę, zapalenie spojówek, wysypkę,
• u pacjentów z anginą paciorkowcową – ból gardła, gorączka, powiększenie migdałków i węzłów chłonnych są zazwyczaj jedynymi objawami.

Wyjątkiem jest szczególna manifestacja zakażenia paciorkowcami – szkarlatyna, w której anginie towarzyszy wysypka oraz charakterystyczny wygląd języka.

Jak wygląda diagnostyka?

Do postawienia diagnozy anginy paciorkowcowej lub mononukleozy zazwyczaj wystarczający jest obraz kliniczny. W przypadku tej pierwszej pomocna jest skala Centora (omówiona w wyżej wspomnianym artykule).

W razie wątpliwości można się wspomóc dodatkowymi badaniami. W przypadku anginy potwierdzenie zakażenia paciorkowcem może dać tzw. Strep test – szybki test płytkowy (podobny do tych na COVID-19), który wykonujemy pobierając wymaz z migdałków. Takie testy są powszechnie dostępne w aptekach a od 1.07.2022 r. są również refundowane w POZ.

Potwierdzenie laboratoryjne mononukleozy jest nieco bardziej skomplikowane, gdyż wymaga pobrania krwi.

W przypadku badań z krwi mamy dwie opcje:

• szybszą – tzw. szybki test lateksowy, którego wynik mamy zazwyczaj tego samego dnia. Wykrywa on nieswoiste przeciwciała heterofilne, które mogą nie być obecne u dzieci <12. roku życia, więc w najmłodszej grupie może nie być wystarczający.
• drugą opcją jest badanie swoistych przeciwciał – bardzo swoiste, ale droższe i na wynik zazwyczaj trzeba poczekać dłużej.

Jeśli chodzi o zapalenia jamy ustnej, enterowirusowe i opryszczkowe, oba przebiegają z obecnością pęcherzyków w jamie ustnej. W zależności od etapu, na jakim badamy dziecko.