Jak wygląda diagnostyka reakcji anafilaktycznych?

Po pierwsze, diagnostyką alergii zajmują się lekarze alergolodzy. Skierowanie do poradni alergologicznej i do oddziału alergologicznego wystawia lekarz rodzinny lub pediatra z POZ, do którego należy pacjent.

Po drugie, diagnostykę alergii należy przeprowadzić po ok. 4 tygodniach po przybyciu anafilaksji. Wcześniejsze wykonywanie testów alergicznych może spowodować otrzymanie wyników fałszywie ujemnych.

W końcu po trzecie, w diagnostyce alergii bardzo ważny jest wywiad, dlatego przy podejrzeniu alergii pokarmowej, ale też alergii wziewnej czy kontaktowej należy prowadzić dokładne obserwacje, by potem na wizycie móc dokładnie opowiedzieć o dolegliwościach związanych z kontaktem z alergenem. Po przeprowadzeniu wywiadu lekarz zleca dodatkowe badania w tym decyduje jaki rodzaj testów wybrać.

Próba prowokacji

Metodą referencyjną diagnostyki alergii pokarmowej jest próba prowokacji podejrzanym alergenem. Wówczas takie testy polegają na podawaniu pokarmu, podejrzanego o wywołanie reakcji alergicznej, w zwiększających się ilościach. Po podaniu kolejnych dawek obserwujemy ewentualne objawy. Próba prowokacji odbywa się pod nadzorem lekarskim z przygotowanymi lekami, które zostaną podane w razie wystąpienia anafilaksji.

Alergenowo swoiste przeciwciała IgE

W diagnostyce alergii stosuje się oznaczenia stężeń swoistych przeciwciał IgE przeciwko konkretnym alergenom. Badanie może być wykonane u pacjentów w każdym wieku. Oznaczenie przeciwciał wykonuje się z pobranej próbki krwi. Wynik takiego badania najczęściej przedstawia jest w jednostkach międzynarodowych lub w klasach (najczęściej 0-5) Wyniki oznaczeń swoistych IgE korelują z wynikami testów skórnych, ale są od nich mniej czule, dając więcej wyników fałszywie ujemnych.

Warto też wiedzieć, że testy często grupowane są w tzw. panele np. panel pokarmowy, panel wziewny. Dzięki czemu można wykryć IgE w kierunku wielu alergenów na raz, podczas jednego pobrania krwi.

Rodzice nierzadko obawiają się, że w czasie oznaczenia IgE z próbki krwi występuje ryzyko wywołania reakcji alergicznej. Tymczasem można je wykonywać nawet u osób, które nie mogą odstawić leków przeciwalergicznych, u osób z chorobami skóry czy u małych dzieci, u których z uwagi na brak możliwości współpracy, wykonanie testów skórnych jest skomplikowane.

Testy skórne

Testy skórne służą do oceny reakcji skóry na kontakt z alergenem. Wykonywane są dwa rodzaje testów punktowych: testy skórne i płatkowe testy skórne. Testy punktowe to zestawy alergenów w kroplach. Najczęściej wykonywane są na przedramieniu, najpierw nakłada się kroplę alergenu potem przekuwa się ją specjalnym lancetem. Po 20 minutach odczytuje się średnice odczynu alergicznego. W punktowych testach skórnych można wykorzystać test natywne: testy z pokarmem lub lekiem. Zamiast kropli gotowego argentanu nakłada się np. pastę z sezamu lub orzeszków arachidowych.

Płatkowe testy skórne wykorzystuje się w diagnostyce alergologicznych atopii kontaktowych itp.  Na skórę pleców przykleja się plastry z alergenami. Reakcje skóry na alergeny odczytuje się po 48 godzinach, następnie po 72 i 96 godzinach. Reakcja polega na pojawieniu się czerwonego rumienia.

Diagnostyka molekularna

To nowoczesna forma w diagnostyce alergii pokarmowych i wziewnych. Badanie wykonywane jest z krwi. Pozwala na ocenę stężenia przeciwciał IgE z określeniem zarówno molekuł i ekstraktów alergenowych. Dzięki czemu możliwe jest dokładne określenie profilu uczuleniowego chorego, z określeniem uczulenia na większą liczbę alergenów i reakcji krzyżowych. Pozwala ona również na przewidzenie ryzyka wystąpienia ciężkich reakcji alergicznych w alergii pokarmowej.

Takie dokładne określenie profilu alergicznemu pozwala lekarzowi i rodzicom lepiej zaplanować dietę eliminacyjną.

Źródła:

• Blazowski L, Majak P, Kurzawa R, Kuna P, Jerzynska J. A severity grading system of food-induced acute allergic reactions to avoid the delay of epinephrine administration. Ann Allergy Asthma Immunol. 2021;127(4):462-470.e2. doi:10.1016/j.anai.2021.04.015;

• Muraro A, Worm M, Alviani C, et al. EAACI guidelines: Anaphylaxis (2021 update). Allergy. 2022; 77(2):357-377. doi:10.1111/all.15032;

• Anafilaksja związana z pokarmem u dzieci – aktualny stan wiedzy. Łukasz Błażowski, Ryszard Kurzawa, Paweł Majak . Pediatr Med Rodz 2021, 17 (1), p. 8–16; DOI: 10.15557/PiMR.2021.0001;

• Choroby Wewnętrzne Szczeklika, Medycyna Praktyczna 2021.