Reakcje skórne na słońce – rodzaje i leki, które je wywołują

Promienie słoneczne towarzyszą nam każdego dnia, szczególnie w okresie letnim, kiedy częściej przebywamy na zewnątrz eksponując większe lub mniejsze partie swojego ciała. 

Niestety, czasem opalanie może zakończyć się wysypką skórną. W takich sytuacjach mówimy o reakcji fototoksycznej lub fotoalergicznej. 

Reakcja fototoksyczna i fotoalergiczna na słońce

Czym różnią się od siebie reakcja fototoksyczna od fotoalergicznej?

Reakcje fototoksyczne

Reakcje fototoksyczne występują częściej, są one niepożądaną reakcją skórną, która wywołana jest równoczesnym stosowaniem leku, zarówno w formie doustnej jak i miejscowej oraz ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe.

Typowym objawem w reakcji fototoksycznej jest reakcja przypominająca oparzenie słoneczne – rumień, obrzęk, pęcherzyki lub pęcherze. Zmiany są swędzące i piekące, ograniczane są do obszaru skóry wystawionego na promieniowanie. Pojawią się po kilku godzinach od ekspozycji słonecznej.

Zmiany mogą pozostawić trwałe przebarwienia i pojawić się już po jednorazowym zastosowaniu leku. 

Reakcja fotoalergiczna

Reakcja fotoalergiczna skóry związana jest już z układem immunologicznym. Reakcje te występują rzadziej niż reakcje fototoksyczne. Spowodowane są reakcją alergenów, czyli leków i promieniowania UV.

W odczynach fotoalergicznych odgrywają rolę te same mechanizmy alergii późnej co w alergicznym wyprysku kontaktowym. W odróżnieniu od reakcji fototoksycznej, by doszło do reakcji fotoalergicznej musi być więcej niż jednorazowa ekspozycja na lek.

Reakcja alergiczna pojawia się po około 24 godzinach do 72 godzin. Zmiany są najbardziej nasilone na odsłoniętych na słonce okolicach ciała, ale mogą rozprzestrzenić się na okolice chronione przed światłem. Objawy to różnego rodzaju zmiany skórne najczęściej przypominające wypryski. 

Leki wywołujące reakcje fotoalergiczne i fototoksyczne

Do leków, które najczęściej wywołują reakcje fotoalergiczne i fototoksyczne należą:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne (czyli często stosowane leki przeciwbólowe) np. ketoprofen, ibuprofen, naproksen;
• leki obniżające stężenie cholesterolu: fenofibrat;
• sulfonamidy;
• leki stosowane w chorobach serca np. amiodaron, nifedypinam leki odwadniające takie jak furosemid, hydrochlorotiazyd;
• leki psychiatryczne np. chloropromazyna, imipramina, amitryptylina;
• przeciwpadaczkowe: fenytoina;
• antybiotyki – stosowane ogólnie i miejscowo – doksycyklina, ciprofloksacyna;
• leki i substancje stosowane miejscowo: dziegcie, psoraleny;
• furanokumaryny, które występują w owocach i warzywach np. w cytrynie, pietruszce, ale też w kosmetykach i perfumach – stąd możliwa reakcja, po użyciu perfum lub wody kolońskiej na nasłonecznioną skórę;
• zioła: szczególnie dziurawiec, ale też nagietek, ruta, arcydzięgiel. 

Diagnostyka

Diagnostyką reakcji fototoksycznych lub fotoalergicznych zajmują się lekarze dermatolodzy. Ponieważ jest wiele leków i substancji, które mogą spowodować  niepożądane reakcje skórne, osoby które je przyjmują powinny unikać ekspozycji skóry na słońce oraz stosować kremy z wysokim filtrem SPF.

Źródła:

Dermatologia w praktyce – Maria Błaszczyk-Kostanecka, Hanna Wolska, PZWL