Niedomykalność zastawki mitralnej – objawy, diagnostyka i leczenie

Zastawka mitralna to część w sercu, znajdująca się między lewym przedsionkiem a lewą komorą. Krew przepływając przez serce płynie od lewego przedsionka, przez lewą komorę skąd przepływa do aorty, a z aorty kolejnymi tętnicami płynie przez całe ciało.

Funkcje zastawki oceniamy w badaniu echokardiograficznym, czyli w USG serca. W badaniu tym zastawka mitralna przypomina wyglądem „rybi pyszczek”.

Jeśli echokardiografista widzi w badaniu, że krew trochę cofa się z komory do przedsionka (przez zastawkę, która powinna być szczelna i nic nie przepuszczać) opisuje niedomykalność zastawki mitralnej. 

U wielu osób występuje śladowa niedomykalność zastawki mitralnej, która nie jest niczym groźnym. Jeśli wada postępuje, krwi do przedsionka cofa się coraz więcej, staje się wadą ciężką, zaczyna wpływać na pracę serca i powoduje objawy to wtedy wymaga leczenia. 

Mechanizmy powstania wady mogą być różne, od zmian w budowie zastawki, po zmiany wynikające z przebudowy mięśnia sercowego np. w przeroście czy zmian powstałych po przebyciu zawału serca. 

Wypadanie płatka zastawki mitralnej polega na wpuklaniu się płatka do przedsionka serca, co powoduje niedomykalność zastawki. Dawniej była to wada często nadrozpoznawana w echo serca. Kiedyś z powodu braku dokładnych kryteriów diagnostycznych szacowano, że wypadający płatek ma nawet 35% osób w populacji ogólnej. Rzeczywiście wada występuje u około 2% osób w populacji ogólnej, z podobną częstością u kobiet i mężczyzn. 

Zespół wypadania płatka zastawki mitralnej (zespół wiotkiej zastawki, zespół Barlowa) charakteryzuje się występowaniem rożnych objawów łącznie ze stwierdzonym wypadaniem płatka zastawki mitralnej. 

Objawy niedomykalności zastawki mitralnej

Najczęściej zgłaszane przez chorych dolegliwości to:

• bóle w okolicy serca,
• uczucie kołatania serca,
• różne rodzaju arytmie,
• napady duszności,
• zła tolerancja wysiłku fizycznego,
• zawroty głowy,
• zasłabnięcia i omdlenia,
• napady lęku.

Diagnostyka

Diagnostyką chorób zastawki mitralnej zajmują się kardiolodzy. Niedomykalność zastawki może dawać objawy osłuchowe w postaci charakterystycznego szmeru.

Jeśli wada jest mała to zmian osłuchowych może nie być. Badaniem, w którym diagnozuje się chorobę jest echo serca. Samo leczenie zależy od stopnia zaawansowania wady.

• Wady małe i umiarkowane obserwuje się wykonując kontrolne badanie echo serca co 2-5 lat. Ewentualnie zaleca się włączenie leczenia farmakologicznego na obniżenie ciśnienia, zwolnienie czynności serca czy odwodnienie.
• Wady ciężkie kwalifikowane są do leczenia operacyjnego.

Leczenie

Leczenie objawów związanych z zespołem wypadania płatka zastawki mitralnej zależy od ich charakteru. Większość objawów ma charakter łagodny i wiąże się z pomyślnym rokowaniem.

Wskazana jest zmiana stylu życia wprowadzenie regularnej, ale umiarkowanej aktywności fizycznej, unikanie picia kawy, alkoholu, energetyków, redukcja stresu. Stosuje się leki zwalniające czynność serca, suplementację magnezu, wdraża się profilaktykę omdleń. 

Źródła:

• Kardiologia. Podręcznik Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, 2019
• Interna Szczeklika 2021. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna
• Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC)