Ekspertami, którzy zajmują się trudnościami w karmieniu piersią są: pediatra, położna, doradca laktacyjny, neurologopeda oraz fizjoterapeuta dziecięcy. Obecność ostatniego z nich na tej liście może zaskoczyć niektórych czytelników, ale jego rola w diagnostyce i rozwiązywaniu problemów z karmieniem jest bardzo istotna. W niektórych przypadkach nawet niezastąpiona. W tym artykule chcę przedstawić rolę fizjoterapeuty dziecięcego w diagnostyce i terapii trudności w karmieniu, związanych z aspektem ruchowym dziecka.
Najczęstsze przyczyny problemów z karmieniem diagnozowane przez fizjoterapeutów dziecięcych
Dla specjalisty kluczowe jest postawienie prawidłowej diagnozy. Tylko odnalezienie odpowiedzi na pytanie, co spowodowało dany problem, pozwala na podjęcie odpowiednich interwencji.
To, co może wpływać na komfort, skuteczność i jakość karmienia piersią pod względem fizjoterapeutycznym to fizyczność dziecka. Najczęstsze problemy z fizycznością, które skłaniają rodziców do zgłoszenia się na wizytę to asymetria ułożeniowa oraz problemy z prawidłową dystrybucją napięcia mięśniowego. Co to oznacza w praktyce? W tym artykule poruszymy szerzej tematykę asymetrii ułożeniowej.
Asymetria ułożeniowa
Jest to w dużym skrócie niesymetryczne ustawienie ciała, które można zauważyć u niemowlęcia leżącego na plecach, na brzuchu, ale również w pozycji stojącej i siedzącej (pozycje wyższe). Jedna strona ciała jest wtedy bardziej napięta (skrócona), a druga wydłużona. Potocznie mówi się, że dziecko ustawia się w literę „C”.
Asymetria jest fizjologiczna do około 3 miesiąca. Warto jednak wiedzieć, że nie powinna ona być jednostronna. Dziecko ma prawo ustawiać się asymetrycznie pod warunkiem, że raz skraca lewą, a raz prawą stronę. Utrwalona, jednostronna asymetria, nawet u noworodka czy dziecka dwumiesięcznego, powinna skłonić rodziców do wizyty u fizjoterapeuty.
Jak “na oko” rozpoznać asymetrię ułożeniową?
Patrząc na dziecko ustawione prawidłowo, obserwujemy symetryczne ustawienie oczu, linii barków, kolców biodrowych, stawów kolanowych itd. W przypadku asymetrii, tak się nie dzieje.
Aby lepiej zobrazować problem, opiszę przykład dziecka z asymetrią lewostronną.
Taki niemowlak będzie rzadziej kierował głowę i wzrok w swoją prawą stronę. Często będzie zginał bocznie głowę w swoje lewo oraz nie będzie tolerował leżenia na lewym boku. Problem będzie dla niego stanowiło też leżenie na brzuszku. Dzieje się tak ze względu na to, że jedna ze stron jest bardziej napięta i zaburza stabilne leżenie.
Może to powodować trudności podczas karmienia. Jakie?
Przykładowe problemy przy karmieniu piersią, do których może przyczynić się lewostronna asymetria:
- W pozycji klasycznej i krzyżowej, dziecko może sobie lepiej radzić z jedzeniem z lewej piersi, a mieć trudności z jedzeniem z prawej.
- W pozycji bocznej, może lepiej sobie radzić leżąc na swoim prawym boku i jedząc z lewej piersi. Leżąc na lewym boku, bardzo możliwe, że będzie się szybko męczyć i denerwować.
- W pozycji spod pachy lepiej poradzi sobie jedząc z prawej piersi, a może płakać jedząc z lewej.
- W pozycji leżącej i biologicznej może się szybciej męczyć, ponieważ leżenie na brzuchu jest dla niego bardziej wymagające.
W przypadku asymetrii prawostronnej jest na odwrót.
Powyższe przykłady są często obserwowane u dzieci z asymetrią. Maluszek z takim problemem przystawiony do piersi w mało komfortowej dla siebie pozycji może jeść krócej, być nerwowy i płaczliwy. Może też często odrywać się od piersi i szybciej kończyć jedzenie, pomimo głodu.
Podsumowując, brak akceptacji jakiejś pozycji karmienia lub jedzenie z wybranej piersi powinno skłonić rodzica do zgłoszenia się do specjalisty.
Czy istnieją uniwersalne zalecenia dla takich dzieci?
Zalecenia w tym przypadku muszą być indywidualnie dobrane do dziecka po przeprowadzeniu konsultacji fizjoterapeutycznej. Obejmuje ona obszerny wywiad, obserwację spontanicznych zachowań dziecka i badanie fizykalne.
Sposób interwencji zależny jest między innymi od: rozległości asymetrii, wieku dziecka, napięcia mięśniowego, oraz stopnia wpływania nieprawidłowego ułożenia na rozwój i codzienne funkcjonowanie dziecka.
Dana sytuacja może wymagać stałej terapii fizjoterapeutycznej lub ćwiczeń w domu, które mają na celu sprowadzenie pozycji ciała dziecka do symetrii.
Autorem artykułu jest Alicja Wojtasiewicz (Instagram: oczkoblog.fizjoterapeuty) – fizjoterapeutka dziecięca, terapeutka widzenia słabowidzących
Emila Malczewska
