Stefan W. Czarniecki
Mam wrażenie, że spodziectwo jest rzadko poruszanym tematem, tymczasem w praktyce jest dość rozpowszechnione i zdarza się, że bywa naprawdę kłopotliwe dla mężczyzn.
Czym jest spodziectwo?
Spodziectwo to wada wrodzona, która charakteryzuje się tym, że ujście zewnętrzne cewki moczowej zlokalizowane jest nieprawidłowo, po brzusznej stronie prącia w dowolnym miejscu między żołędzią a kroczem. Dodatkowo w skutek tej wady zauważalne są często dwa dodatkowe anomalie prącia, tj. brzuszne skrzywienie prącia oraz nadmiar napletka po stronie grzbietowej i jego ubytek po stronie grzbietowej. Ich obecność lub brak jednak nie stanowią podstawy do nierozpoznania spodziectwa.
Klasyfikacji spodziectwa opiera się o umiejscowienie zewnętrznego ujścia cewki moczowej. Wyróżniamy zatem: występujące najczęściej spodziectwo przednie lub dystalne (70-80%), spodziectwo środkowe (prąciowe – 15-20%) oraz spodziectwo tylne lub proksymalne (prąciowo-mosznowe).
Epidemiologia spodziectwa
Jest to jedna z najczęściej występujących wad rozwojowych układu moczowo-płciowego u chłopców. Szacuje się, że występuje w 1:250-300 żywych urodzeń, natomiast jeszcze częściej w przypadku chłopców, u których w rodzinie wcześniej zdiagnozowano spodziectwo.
Jednak aż 90% przypadków spodziectwa to izolowane wady wrodzone (co oznacza, że nie jest ono składową zespołów wad genetycznych).
Jak dochodzi do rozwoju spodziectwa?
Wada ta powstaje w życiu płodowym, między 9. a 14. tygodniem ciąży i jest spowodowana zaburzeniem (w niektórych źródłach zatrzymaniem) rozwoju cewki moczowej. Etiologia wady jest wieloczynnikowa, ale z głównych czynników wymienianych w literaturze możemy wyróżnić:
- zaburzenia hormonalne,
- ekspozycję na szkodliwe czynniki środowiskowe,
- predyspozycje genetyczne.
Istnieje korelacja występowania spodziectwa z niską masą urodzeniową. Razem ze spodziectwem często występują inne wady, takie jak wnętrostwo, przepuklina pachwinowa, wodniak jądra lub nawet zaburzenia rozwoju płciowego (szczególnie w ciężkich postaciach spodziectwa).
Jak dochodzi do rozpoznania?
Spodziectwo powinno zostać diagnozowane zaraz po narodzeniu dziecka. Zazwyczaj do rozpoznania wystarcza badanie fizykalne przeprowadzone przez lekarza. W cięższych postaciach spodziectwa wdrażana jest diagnostyka hormonalna i genetyczna, która pozwoli wykluczyć obojnactwo, a przede wszystkim wrodzony przerost nadnerczy.
Jak wygląda leczenie?
Praktycznie każda postać spodziectwa wymaga interwencji chirurgicznej, z wyłączeniem jedynie bardzo dystalnego (tylnego) spodziectwa, w którym przesunięcie ujścia cewki jest minimalne.
Wskazania do wykonania korekcji spodziectwa to kwestie czynnościowe i kosmetyczne. Te drugie dotyczą głownie aspektów psychologicznych.
Wskazania czynnościowe to:
- ujście cewki moczowej zlokalizowane proksymalnie,
- brzusznie skierowany strumień moczu,
- zwężenie ujścia cewki moczowej i skrzywienie prącia.
Leczenie operacyjne spodziectwa powinno zostać przeprowadzone w 6.-18. miesiącu życia, chociaż nadal trwają dywagacje na temat przesunięcia tych granic wieku. Zabieg ten wykonuje urolog dziecięcy lub chirurg dziecięcy.
Autorem artykułu jest dr Stefan W. Czarniecki – specjalista urolog, specjalista urolog, FEBU Ordynator Oddziału Urologii Dyrektor ds. Innowacji HIFU CLINIC Szpital Św. Elżbiety. Profil na Instagramie – @drczarniecki.
Emila Malczewska
Bardzo proszę o kolejny artykuł dotyczący wad wrodzonych cewki moczowej u dziewczynek np. wierzchniactwo. Jestem osobą, która urodziła się z wierzchniactwem. W Polsce ta wada nadal jest mało znana przez lekarzy. Mnie diagnozowano 15 lat, a podobno byłam „klasycznym przypadkiem”.