Uważaj, ta witamina fałszuje wyniki badań!

Czy wiecie, że około 70% decyzji medycznych jest podejmowanych na podstawie wyników badań laboratoryjnych? Metodami najczęściej stosowanymi w takiej rutynowej diagnostyce są metody immunochemiczne, które mierzą reakcję na linii antygen-przeciwciało.

I tu pojawia się kluczowe pytanie, czy wyniki takich badań zawsze prawidłowo oznaczają chorobę i czy na ich podstawie można stawiać ostateczną diagnozę?

Słabe albo jak to pacjenci lubią nadużywać „kiepskie” wyniki badań nie zawsze oznaczają chorobę. Analizując badania wyżej wspomnianymi przeze mnie metodami, powinniśmy pamiętać, że są one ograniczone podatnością reakcji immunochemicznej na różne zakłócenia na przykład obecnością przeciwciał, reakcjami krzyżowymi, bardzo wysokim stężeniem trójglicerydów czy bilirubiny.

Co jeszcze może fałszować wyniki badań laboratoryjnych?

Tu być może wielu z Was zaskoczę, ale znaczący wpływ na wyniki testów laboratoryjnych ma również jedna z witamin – konkretnie witamina B7, czyli biotyna. Biotyna występuje w popularnych suplementach diety reklamowanych jako panaceum na wypadanie i łamliwość włosów oraz paznokci. Znajdziecie ją również preparatach z kategorii multiwitaminowej.

Dzienne zapotrzebowanie biotyny dla osoby dorosłej wynosi 30–75 μg. Tymczasem w Polsce najpopularniejsze suplementy diety zawierają od 0,3 mg do 10 mg biotyny. Biorąc pod uwagę, że 1 mikrogram [µg] = 0,001 miligram [mg], to wielokrotnie (około 6–200 razy) przekracza jej średnie, dzienne zapotrzebowanie.

Przyjmowana przez nas w tabletce biotyna wiąże się z używanym w technice laboratoryjnym układem streptawidyna (awidyna)-biotyna (pełni rolę łącznika pomiędzy przeciwciałem a znacznikiem), i może powodować fałszywe wyniki testów z krwi.

Wpływ biotyny na zakłócenie wyników zależy od rodzaju zastosowanego testu, stosowanej dawki i czasu, jaki minął od przyjęcia ostatniej tabletki.

Rola biotyny w tych procesach jest na tyle istotna, że w 2017 r. i ponownie w 2019 r. amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków wydała ostrzeżenia o interferencji biotyny z testami immunochemicznymi.

Jak biotyna może wpływać na wyniki?

Biotyna może powodować wyniki fałszywie dodatnie, czyli zawyżone. Tak dzieje się właśnie w przypadku:

• hormonów tarczycy,
• witaminy D3,
• przeciwciał anty- TSH,
• przeciwciał anty-TPO,
• aldosteronu,
• androstendionu,
• 17-OH-progesteronu.

Powoduje też wyniki fałszywie ujemne, czyli zaniża wyniki. Tak dzieje się w przypadku:

• TSH,
• LH,
• FSH,
• PTH,
• insulina,
• C-peptyd,
• gonadotropina kosmówkowa, czyli hCG.

Czyli na przykład biotyna powodując fałszywie podwyższone stężenie trijodotyroniny i tyroksyny oraz fałszywie niski poziom hormonu tyreotropowego, naśladuje wyniki obserwowane w nadczynności tarczycy (choroba Gravesa-Basedowa), której pacjentka tak naprawdę nie ma!

W piśmiennictwie opisywano też przypadek pacjenta z fałszywie niskim stężeniem troponiny, czyli enzymem uwalniającym się w zawale serca. Spowodowało to niestety wykluczenie zawału, jako przyczyny dolegliwości, co skończyło się w tym przypadku niepomyślnie.

Na ile „przed” badaniami odstawić biotynę?

Wszystko zależy od tego, jak długo stosowany był suplement i w jakiej dawce.

• Dla dawki dobowej poniżej 5 mg wystarczy odstawienie na 24 godziny przed pobraniem.
• W przypadku większych dawek to minimum 2 dni.
• Dla długiej suplementacji wysokimi dawkami konieczne jest zachowanie 7 dni przerwy.

Źródło:

• Ostrowska M, Bartoszewicz Z, Bednarczuk T, Walczak K, Zgliczyński W, Glinicki P. The effect of biotin interference on the results of blood hormone assays. Endokrynol Pol. 2019;70(1):102-121. doi:10.5603/EP.a2018.0084