Zawał serca u kobiet daje, poza typowymi, również niestandardowe objawy. Jakie?

Choroba wieńcowa, czyli choroba naczyń doprowadzających krew do serca nadal jest najczęstszą przyczyną zgonów u kobiet. Częstotliwość jej występowania rośnie wraz z wiekiem i śmiertelność z jej powodu również zależna jest od tego czynnika.

Śmiertelność z powodu choroby wieńcowej i zawału serca u kobiet po 65. roku życia znacząco wyprzedza zgony z powodu raka piersi czy raka płuc. Porównując do mężczyzn – objawy choroby wieńcowej pojawiają się około 10 lat później. Dlaczego tak się dzieje? Wszystkiemu winne są estrogeny!

W populacji polskich kobiet menopauza występuje najczęściej pomiędzy 45. a 53. rokiem życia. Okres okołomenopauzalny to kilka lat poprzedzających menopauzę oraz 12 miesięcy po jej wystąpieniu. W okresie menopauzy w organizmie kobiety zachodzi bardzo wiele zmian – niekorzystnych zmian, ponieważ znacząco zwiększa się ryzyko rozwoju różnych chorób m.in. choroby wieńcowej i nadciśnienia tętniczego.

Według wielu badań naukowych estrogeny, czyli żeńskie hormony płciowe pozytywnie wpływają na gospodarkę tłuszczową i poprawiają wrażliwość tkanek na insulinę, wykazują działanie rozszerzające naczynia krwionośne, stymulujące tworzenie nowych naczyń krwionośnych, działają ochronnie na śródbłonek układu naczyniowego – spowalniając tym samym rozwój miażdżycy.

W okresie okołomenopauzalnym i po menopauzie, gdy stężenie estrogenów spada, a ich ochronny wpływ na serce zmniejsza się, ryzyko rozwoju choroby wieńcowej, nadciśnienia tętniczego i innych chorób sercowo-naczyniowych rośnie. Nie bez znaczenia dla serca pozostają też inne choroby, bo niestety życie nas nie oszczędza i im jesteśmy starsze, tym częściej mamy wysoki cholesterol, cukrzycę i na dodatek przybywa nam kilogramów.

Jakby tego było mało, badania wskazują, że również zawał przechodzimy inaczej i leczone jesteśmy z opóźnieniem. Kobiety zawsze mają coś do zrobienia – praca, zakupy, wnuki, milion powodów, by nie zgłosić się do lekarza.

Statystki nam jednak nie sprzyjają: później zgłaszamy się do lekarza, później mamy wykonane diagnostyczne EKG, później jesteśmy leczone. Powiecie, że przecież bardziej o siebie dbamy, częściej chodzimy do lekarza. Owszem, ale tu przechodzimy do nietypowości i mnogości objawów, które występują w zawale serca u kobiety.

Objawy zawału serca u kobiet

Około 30% kobiet zgłasza silny, typowo zawałowy ból w klatce piersiowej, a reszta zgłasza rożne „maski” tego bólu, które naprawdę wymagają dużej czujności lekarza, by pokierować diagnostykę w kierunku zawału.

Zdarza się, że dolegliwości bardziej przypominają chorobę przewodu pokarmowego i z takim też rozpoznaniem kobiety lądują na SORach.

Typowe dolegliwości związane z zawałem to:

• ból w klatce piersiowej, za mostkiem – silny, piekący, gniotący,
• ból promieniujący od mostka do lewego barku lub całej lewej ręki, do szyi i żuchwy, do nadbrzusza, czasem do prawego barku i do pleców. Ból trwa ponad 20 minut, nie ustępuje po 5 minutach odpoczynku, czy po przyjęciu nitrogliceryny podjęzykowo,
• duszność, krótki oddech,
• niepokój i lęk.

Takie dolegliwości najczęściej występują u mężczyzn. Jakie objawy, oprócz tych typowych, mogą być u kobiet?

• ból w nadbrzuszu lub ból pleców,
• spadek tolerancji wysiłku, brak sił,
• zawroty głowy, omdlenie,
• nudności, wymioty, ból brzucha,
• poty,
• uderzenia gorąca,
• kołatnie serca,
• objawy grypopodobne.

Opóźnienie diagnostyki – pogarsza rokowanie! Badania w populacji amerykańskiej wskazują, że kobiety z objawami CAD zgłaszają się po pomoc prawie 4-krotnie później niż mężczyźni. Średni czas opóźnienia wynosi od 2 do 5 godzin. Według danych naukowych opóźnienie diagnostyki zwału serca jest często spowodowane brakiem świadomości ryzyka, nietypowymi objawami. Czas ten dodatkowo ulega wydłużeniu wraz z wiekiem, niższym poziomem wykształcenia, niższym statusem socjoekonomicznym oraz u osób samotnych. Dlatego proszę Cię popraw te statystki i jeśli czujesz, że „coś jest nie tak” nie odkładaj diagnostyki na później!

By w okresie okołomenopauzalnym spowolnić rozwój choroby wieńcowej i innych chorób cywilizacyjnych zastosuj uniwersalną „receptę na zdrowie”:

• rzuć palenie, unikaj palenia biernego!
• odżywiaj się zdrowo – jedz dużo warzyw, mało mięsa, więcej ryb, mniej soli, pij mniej alkoholu!
• kontroluj utrzymywanie prawidłowej masy ciała!
• zwiększ aktywność fizyczną – chodź na spacery, jogę itp. Wysiłek dostosuj do swoich możliwości.

Nie zaleca się stosowania hormonalnej terapii menopauzy w celu zmniejszenia ryzyka zawału serca. U kobiet, które przeszły zawał serca, a które stosowały przy menopauzie terapię hormonalną, wskazane jest zaprzestanie leczenia.

Źródła:

• Mehta LS, Beckie TM, DeVon HA, et al. Acute Myocardial Infarction in Women: A Scientific Statement From the American Heart Association. Circulation. 2016;133(9):916-947. doi:10.1161/CIR.0000000000000351;

• Saraste A, Knuuti J. ESC 2019 guidelines for the diagnosis and management of chronic coronary syndromes : Recommendations for cardiovascular imaging. Herz. 2020 Aug;45(5):409-420. doi: 10.1007/s00059-020-04935-x. PMID: 32430520; PMCID: PMC7391397.
• Dane Narodowego Funduszu Zdrowia NFZ o zdrowiu. Choroba niedokrwienna serca – ezdrowie.gov.pl