Autyzm u dorosłych – przyczyny i objawy

Przed nami 2 kwietnia, dzień w którym obchodzimy Światowy Dzień Świadomości Autyzmu (World Autism Awareness Day, WAAD). Co współcześnie wiemy na temat autyzmu i jak wygląda sytuacja dorosłych ze spektrum.

Na przestrzeni ostatnich lat zwiększyła się świadomość społeczna na temat autyzmu, który coraz częściej diagnozowany jest u dzieci. Za lepszym zrozumieniem tego zjawiska idzie poprawa dostępności wsparcia i terapii dla dzieci ze spektrum autyzmu.

Pozostaje jednak grupa społeczna, która często pozostaje niewidzialna dla otoczenia i systemu ochrony zdrowia – to dorośli ze spektrum autyzmu.

Spis treści:

  1. Czym jest autyzm?
  2. Przyczyny autyzmu
  3. Świadomość Polaków na temat autyzmu
  4. Objawy autyzmu
  5. Jak często występuje autyzm?

Czym jest autyzm?

Autyzm to zaburzenie neurorozwojowe, którego istotą są trudności w społecznych interakcjach i komunikacji oraz obecność stereotypowych, czyli sztywnych i powtarzalnych zachowań, trudności w akceptowaniu zmian oraz ograniczone zainteresowania.

Według Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) autyzm to jeden z najpoważniejszych problemów zdrowotnych świata, obok raka, cukrzycy i AIDS. Przejawy autyzmu u poszczególnych osób mogą przybierać różną postać na poszczególnych etapach życia.

Autyzmowi może, ale nie musi towarzyszyć niepełnosprawność intelektualna lub różnego rodzaju trudności z nauką. Osoby z autyzmem często wykazują małą elastyczność w kwestiach poznawczych i związanych z zachowaniem, mają zaburzenia przetwarzania sensorycznego i trudności w regulacji emocji.

Natężenie objawów autyzmu może być zróżnicowane, od łagodnych do bardzo nasilonych, może też zmieniać się w ciągu życia na różnych jego etapach rozwojowych oraz w odpowiedzi na zmiany i bodźce środowiskowe.

Przyczyny autyzmu

Nie ma jednej konkretnej przyczyny autyzmu. Badania wykazują, że za rozwój w spektrum autyzmu odpowiada połączenie czynników genetycznych i środowiskowych, które zwiększają ryzyko autyzmu.

Na podstawie przeprowadzonych badań zidentyfikowano następujące czynniki zwiększające ryzyko tego, że dziecko będzie rozwijać się w spektrum autyzmu:

  • starszy wiek matki (≥40 r.ż.) i ojca (≥50 r.ż.),
  • niewielkie odstępy między ciążami (<24 miesięcy),
  • stosowanie niektórych leków przez kobiety w ciąży (np. kwas walproinowy),
  • poród (<32 tygodnia),
  • niska masa urodzeniowa (<1500 g),

W badaniach stwierdzono brak związku między autyzmem, a:

  • stosowaniem przez kobiety leków przeciwdepresyjnych (w tym z grupy SSRI),
  • szczepieniami,
  • rodzajem porodu (poród drogami natury/cesarskie cięcie).

Mniejsze ryzyko autyzmu stwierdzono w przypadku przedkoncepcyjnego stosowania kwasu foliowego.

Świadomość Polaków na temat autyzmu

Według badania przeprowadzonego przez CBOS, 85% Polaków słyszała o autyzmie, a 62% zetknęło się osobiście lub za pośrednictwem mediów z osobą z autyzmem. Jednak niewiele osób wie, jakie są najbardziej typowe cechy autyzmu.

We wspomnianym badaniu sondażowym przedstawiono respondentom typową sytuację związaną z trudnym zachowaniem dziecka w miejscu publicznym. Okazało się, że większość osób uznała za przyczynę niewłaściwe wychowanie dziecka przez rodziców, a tylko 5% wzięło pod uwagę że zachowanie dziecka może wynikać z jakiegoś zaburzenia.

Objawy autyzmu

Odmienności rozwojowe związane ze spektrum autyzmu można zauważyć już u bardzo małych dzieci, nawet w 1. roku życia.

Naszą uwagę powinno zwrócić jeśli dziecko:

  • nie nawiązuje kontaktu wzrokowego, nie podąża wzrokiem za wzrokiem drugiej osoby,
  • nie patrzy tam, gdzie wskazuje dorosły,
  • interesuje się bardziej przedmiotami niż ludźmi,
  • nie pokazuje innym rzeczy, które je interesują,
  • nie zachęca innych do zabaw,
  • nie odwzajemnia uśmiechu.

U starszych dzieci przejawy autyzmu mogą obejmować:

  • opóźniony rozwój mowy lub odmienności w rozwoju mowy,
  • trudności w zabawie „na niby”,
  • problemy z przestrzeganiem reguł w zabawach i grach,
  • ograniczone kontakty z rówieśnikami,
  • trudności w określaniu emocji ludzi i ich potrzeb,
  • trudności w odgadywaniu co myślą inni i rozumieniem tego, że inni myślą inaczej niż ono.

Jak często występuje autyzm?

W ostatnich latach widać wyraźną tendencję wzrostową, jeśli chodzi o liczbę zdiagnozowanych dzieci z ASD.

W Polsce, brakuje dokładnych danych epidemiologicznych, przyjmuje się że autyzm lub zespół Aspergera występuje u 1 na ok. 150 urodzonych dzieci. Przyjmując ten wskaźnik, w 2014 r. liczba dzieci z ASD w naszym kraju wyniosła ponad 40 tys.

Liczbę dorosłych osób z autyzmem w Polsce szacuje się na ok. 20 tys. Oznacza to, że biorąc pod uwagę również ich rodziny, problemem autyzmu dotkniętych jest co najmniej 180 tys. osób. 

Światowe szacunki oceniają, że autyzm dotyczy ok. 1% dorosłej populacji. Dane te mogą być jednak niedokładne ze względu na trudności diagnostyczne związane z identyfikowaniem osób potencjalnie dotkniętych autyzmem oraz ograniczeń w dostępie do ośrodków zajmujących się diagnozą.

W praktyce moment postawienia diagnozy i wdrożenia odpowiedniego wsparcia często jest znacznie opóźniony. Co więcej, można przeżyć swoje życie w spektrum i nigdy się o tym nie dowiedzieć. Ocenia się, że na 3 dorosłe osoby z diagnozą spektrum autyzmu przypadają dwie, które nigdy nie miały postawionego rozpoznania.

W przypadku osób dorosłych uzyskanie diagnozy może być utrudnione. Dotyczy to w szczególności tzw. wysokofunkcjonujących osób ze spektrum autyzmu, z zespołem Aspergera, u których zaburzenia bywają nierozpoznawane aż do okresu nastoletniego/dorosłości lub mylnie rozpoznawane jako zaburzenia depresyjne, zaburzenia osobowości lub zaburzenia psychotyczne.

Autorem artykułu jest lek. Ewa Drozdowicz-Jastrzębska, lekarz psychiatra w trakcie specjalizacji.

Przeczytaj również o tym, jak wygląda terapia autyzmu u dorosłych.

Źródła:

  • Pilling S, Baron-Cohen S, Megnin-Viggars O, Lee R, Taylor C; Guideline Development Group. Recognition, referral, diagnosis, and management of adults with autism: summary of NICE guidance. BMJ. 2012 Jun 27;344:e4082. doi: 10.1136/bmj.e4082. PMID: 22740567.Diagnoza autyzmu – nadrozpoznawalność czy epidemia?, dr n. med. Aleksandra Lewandowska, Psychiatria po dyplomie, 06/2019;
What’s your Reaction?
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
1

Tagi

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *