Jak przygotować się do ciąży?

Bardzo często dostaję od Was takie pytania – i powiem wam, że odpowiedź na to pytanie jest niezwykle trudna, mimo że pozornie pytanie wydaje się banalne.

Po pierwsze, natura tak to przewidziała, że możemy zajść w ciążę zupełnie „bez przygotowania” – i do dziś większość kobiet tak właśnie w ciążę zachodzi.

Po drugie, nie ma żadnych oficjalnych zaleceń towarzystw ginekologicznych na ten temat – co lekarz przed ciążą powinien kobiecie zlecić. Więc każdy lekarz – zaleca to, co uważa sam za słuszne. Między innymi dlatego np. Twój ginekolog powiedział Ci, że masz tylko brać kwas foliowy, a Twojej koleżance inny ginekolog zalecił cały panel badań i wysłał ją do trzech innych specjalistów.

Nie można powiedzieć – który lekarz zachował się poprawnie – tzn. w sumie można. Oboje się zachowali zgodnie z medycyną.

Co warto zrobić przed zajściem w ciążę?

To jest jednak tylko jedna strona medalu – druga jest taka, że jako społeczeństwo stajemy się coraz bardziej świadomi naszego zdrowia – i wydaje się to naturalne, że coraz więcej kobiet chce „świadomie” zachodzić w ciążę i już przed nią zrobić wszystko, aby zwiększyć szansę na urodzenie zdrowego dziecka.

Także przygotowanie do ciąży – zdecydowanie nie jest obowiązkowe – ale jest kilka rzeczy, o których warto pamiętać. Zacznę od najważniejszych – przechodząc do mniej ważnych.

1. Przyjmowanie kwasu foliowego (lub jego pochodnych) – najlepiej pół roku przed planowaną ciążą. 7.03.2024r. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników wydało oficjalne stanowisko, z którego dowiadujemy się, że obecnie doniesienia naukowe potwierdzają przewagę stosowania aktywnej formy folianów nad formą syntetyczną – kwasem foliowym w okresie okołokoncepcyjnym i w czasie ciąży.
2. Wizyta u dentysty – przyznam się, że nie raz zapomniałam o tym pacjentce przed ciążą przypomnieć. A to bardzo ważne. Próchnica może być przyczyną poronień lub porodów przedwczesnych, co więcej próchnica jest chorobą zakaźną – więc nieopatrzne możecie zarazić swoje dziecko już w pierwszych miesiącach życia.
3. Sprawdzenie funkcji tarczycy – w Polsce bardzo wiele kobiet ma niedoczynność tarczycy – u kobiet w wieku rozrodczym i w ciąży normy funkcji tarczycy są ustalone na dużo bardziej restrykcyjnym poziomie. Kobieta planując ciążę oraz w pierwszym trymestrze powinna mieć TSH nie większe niż 2,5. Jest to udowodnione, że prawidłowa funkcja tarczycy, lub suplementacja hormonów tarczycy przy jej nieprawidłowym funkcjonowaniu – poprawia rozwój dziecka oraz zmniejsza ryzyko powikłań ciąży z poronieniem na czele.
4. Sprawdzenie statusu odporności na „dziecięce choroby zakaźne” – głownie chodzi tu o ospę wietrzną i różyczkę – które jeżeli kobieta zachoruje w ciąży mogą mieć dramatyczny wpływ na rozwój ciąży i dziecka. Zdecydowana większość z nas była szczepiona na różyczkę, również zdecydowana większość z nas chorowała lub była szczepiona na ospę wietrzną. Jeżeli nie byłaś szczepiona na te choroby (lub ich nie przeszłaś) – można to sprawdzić robiąc badania z krwi. Powinnaś koniecznie około pół roku przed ciążą się doszczepić. (Odważyłam się napisać o szczepionkach… zaraz będzie na mnie nalot. Ale zdania nie zmienię.).
5. Szczepienie przeciwko Covid-19: szczepienie przeciwko Covid-19 można wykonać w trakcie ciąży, warto jednak zrobić to wcześniej, co zabezpieczy Ciebie oraz dziecko przed ewentualną infekcją, pobytem w szpitalu lub powikłaniami pocovidowymi. Szczepienie jest bezpieczne, rekomendowane kobietom planującym ciąże, ciężarnym i karmiącym piersią. Wykonanie go przed ciążą pozwoli także uniknąć ewentualnych rozterek związanych z wyborem terminu szczepienia w trakcie ciąży (rekomendowany II trymestr, ale można szczepić bezpiecznie w każdym momencie, istotniejsze dla przebiegu ciąży są ewentualne odczyny poszczepienne typu gorączka). Pamiętajcie, że co masz zrobić jutro zrób dziś:)
6. Wykonać lub mieć aktualny wynik badań profilaktycznych w kierunku „kobiecych nowotworów”. Kobieta powinna mieć aktualną cytologię jako profilaktykę raka szyjki macicy oraz powinna miec aktualne USG piersi (ew. Mamoografię) jako profilaktykę raka piersi. Niestety oba te nowotwory zdarzają się (i to stosunkowo często) u kobiet w wieku rozrodczym – a co gorsze, ciąża jako stan obniżonej odporności sprzyja szybkiemu rozwojowi tych nowotworów.
7. Sprawdzić status innych chorób zakaźnych – zazwyczaj zaleca się toksoplazmozę i cytomegalię (czy ją przechorowaliśmy czy groźni nam w ciąży). Oraz zaleca się wykonanie badania w kierunku żółtaczki typu B oraz typu C – które możemy nieopatrzne przenieść na nasze dziecko. Do rozważenia jest również sprawdzenie czy kobieta nie jest zarażona krętkiem kiły (WR) lub wirusem HIV.
8. Wykonać USG narządu rodnego – wiele przyczyn które mogą utrudniać zajście w ciąże – np. endometrioza, polipy w jamie macicy – można tą metodą wykluczyć. Co więcej jest to też istotna metoda profilaktyczna w kierunku raka jajnika i raka endometrium ( co prawda te choroby są rzadkie u kobiet w wieku rozrodczym, jednak mogą się zdarzyć).

Wszystkie te powyższe zalecenia tyczą się ogólnie zdrowej kobiety. Jeżeli macie inne choroby towarzyszące lub macie chociażby nieregularne cykle miesięczne to wtedy tych badań prawdopodobnie będzie więcej.

Suplementy diety

Pewnie zaraz będą pytania – a co z witaminami? Czy przed ciążą powinniśmy przyjmować witaminy? Nicola poleć jakieś konkretne witaminy. Nie polecę Wam konkretnych witamin nigdy – bo byłoby to niezgodne z moim sumieniem i kodeksem etyki lekarskiej.

Nie ma oficjalnych zaleceń, że jakiekolwiek suplementy diety są konieczne – przed ciążą.

Wyjątek stanowi kwas foliowy i foliany. Jednak dużo się mówi o niedoborze witaminy D w naszej populacji. Mówi się też dużo o konieczności suplementacji jodu o kobiet z niedoczynnością tarczycy (a tych kobiet jest nawet 30%).

Jeżeli chodzi o inne substancje to dla witamin z grupy B, selenu, magnezu czy kwasów DHA nie ma solidnych dowodów na to, że powinno się je suplementować już przed ciążą. W szczególności u kobiet bez ewidentnych niedoborów klinicznych.

Według mnie – suplementy diety – multiwitaminy dla kobiet w ciąży – nie szkodzą – tzn. może szkodzą waszemu portfelowi. Ale czy są konieczne, jeżeli jesteście ogólnie zdrowe… poza kwasem foliowym (według mnie) nie są konieczne. Czy sama je biorę? Jak nie zapomnę to biorę. Oto cała prawda.

Nicole Sochacki-Wójcicka

4 min