Planowanie ciąży u kobiet z otyłością – najnowsze wytyczne

W latach 2009-2019 liczba otyłych kobiet w wieku reprodukcyjnym wzrosła aż o 53%! Oznacza to konieczność dostosowania standardów postępowania do tej grupy pacjentek. 

Jak więc przygotowanie do ciąży u kobiet otyłych różni się od standardowego postępowania?

 Przygotowanie do ciąży 

Wraz z rozwojem opieki okołoporodowej, wzrasta świadomość kobiet odnośnie zalet ukierunkowanego przygotowania do ciąży. Dzięki niemu można uniknąć wielu powikłań ciążowych, a nawet wad płodu.

Otyłość, w odniesieniu do ciąży, zwiększa ryzyko takich powikłań jak poronienie, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca ciążowa i inne, o których przeczytasz TUTAJ. Biorąc pod uwagę wpływ nadmiernej masy ciała na płodność i przebieg ciąży, jednym z najważniejszych aspektów świadomego jej planowania jest zmniejszenie masy ciała.

Niestety ta często powtarzana rada nie przekonuje większości kobiet. Wiele z nich nie decyduje się na walkę z otyłością, bo nie wierzą w swój sukces. Dlatego warto podejść do tematu w inny sposób i zdać sobie sprawę, że potrzeba naprawdę niewielkiej utraty wagi, by miała ona pozytywny wpływ na rozwój ciąży. 

Zaskakującym faktem jest, że zmniejszenie BMI nawet o jedną jednostkę lub utrata masy ciała o 10% może znacznie zwiększyć szanse na poczęcie i zmniejszyć ryzyko powikłań u matki i płodu! 

To naprawdę niewiele, prawda? A może zmienić tak wiele. 

Czy warto zaczynać dietę przed ciążą? 

Zrobiłaś już pierwszy krok – podjęłaś decyzję. Chcesz mieć dziecko. Zastanawiasz się czy jest sens teraz zaczynać dietę? Tak! Pamiętaj, że zawsze jest dobry moment, żeby zadbać o siebie i o przyszłość swojego maluszka. W przypadku kobiet z otyłością, w okresie przygotowania do ciąży jest to szczególnie istotne.

Pamiętaj, że zbilansowana dieta przyniesie więcej korzyści, niż tylko zgubienie zbędnych kilogramów. Zapewni również dawkę składników odżywczych, witamin i minerałów bardzo ważnych w okresie prekoncepcyjnym. Zadbaj więc o to, by na Twoim talerzu znalazły się wartościowe produkty. Najlepiej zgłoś się na konsultację dietetyczną. Nie musisz być z tym sama. 

Włącz do życia również aktywność fizyczną. Jeśli jesteś osobą początkującą, zacznij od spacerów. Nie rzucaj się na głęboką wodę. Wprowadzaj zmiany stopniowo, by nie zniechęcić się na starcie. I jeszcze jedno… każda, nawet najmniejsza aktywność fizyczna jest lepsza, niż żadna!

Farmakoterapia 

Od wielu lat w leczeniu otyłości wykorzystuje się również farmakoterapię. Udowodniono, że stosowanie metforminy czy mio-inozytolu zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę. Prowadzi to do wycofania insulinooporności i poprawy gospodarki węglowodanowej w organizmie. Wiele pacjentek stosujących farmakoterapię, w połączeniu z dietą i aktywnością fizyczną skutecznie chudnie, co wpływa na poprawę ich płodności. 

Do niedawna terapia metforminą była kontynuowana na początkowym etapie ciąży. Najnowsze doniesienia mówią, że jej stosowanie zmniejsza ryzyko poronienia w okresie okołopoczęciowym, ale nie zapobiega innym powikłaniom ciążowym. Dodatkowo, może negatywnie wpływać na metabolizm dziecka.

Dlatego też obecnie zaleca się odstawienie preparatów zawierających metforminę do 12 tygodnia ciąży. 

Cukrzycę ciążową leczymy dietą i aktywnością fizyczną. Jeśli to konieczne, można zastosować insulinę. 

Nie wszystkie suplementy, do których zachęcają reklamy są konieczne. 

Wg stanowiska Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), rutynowe stosowanie preparatów wielowitaminowych nie jest zalecane. To dieta powinna stanowić podstawowe źródło witamin i minerałów. Ważne jest, by dostosować suplementację do potrzeb kobiety.

Nie liczy się ilość preparatów, które będziesz stosować. Liczy się ich jakość i dostosowanie do danego organizmu. Każda kobieta i każda ciąża jest przecież zupełnie inna.

O suplementacji zalecanej w ciąży dowiesz się więcej TUTAJ.

Witamina B9 – znana wszystkim jako kwas foliowy. 

Jej działanie w okresie organogenezy, czyli tworzenia najważniejszych organów płodu jest potwierdzone wieloma badaniami. W dużym skrócie polega ono na ochronie płodu przed wadami cewy nerwowej, czyli bardzo poważnymi uszkodzeniami płodu, które często oznaczają nawet śmierć. Udowodniono ścisłą korelację pomiędzy niedoborami kwasu foliowego u osób z otyłością, a powstawaniem tych wad. 

Przyczyną niedoborów B9 u tych kobiet są zaburzenia metaboliczne, w tym uwalniane przez tkankę tłuszczową cytokiny prozapalne. Poza tym, kobiety z otyłością rzadziej sięgają po ukierunkowane suplementy diety, oraz nie dostarczają kwasu foliowego w zdrowej diecie. 

U wszystkich kobiet w okresie prokreacji zaleca się jej stosowanie w dawce 0,4mg/d. 

W przypadku kobiet z otyłością, Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników zaleca zwiększoną dawkę tej witaminy. 

W okresie starania się o ciążę kobiety z BMI >30kg/m2 powinny przyjmować dawkę 800ug kwasu foliowego, z czego 400ug powinny stanowić aktywne foliany.

Dawka jednak powinna być indywidualnie dostosowana do potrzeb pacjentki po zmierzeniu stężenia kwasu foliowego w surowicy po 4-6 tygodniach suplementacji. Jeśli po tym czasie stężenie jest nadal zbyt niskie, należy jeszcze bardziej zwiększyć dawkę. 

Mio – inozytol 

W ostatnich latach zyskuje coraz większą popularność jako składnik wspierający kobiety cierpiące na otyłość, PCOS (zespół policystycznych jajników) czy insulinooporność. Zyskał sławę jako skuteczny środek na zwiększenie płodności oraz poprawę gospodarki węglowodanowej. Wg najnowszych badań, wspiera płodność poprzez wpływ na regulację hormonów LH i FSH.

Potwierdzono również jego skuteczność w mechanizmie zwiększania wrażliwości tkanek na insulinę, co jak już wiemy – reguluje poziom glukozy we krwi. 

Wg najnowszych zaleceń PTGiP, mio-inozytol może również zmniejszać ryzyko wad cewy nerwowej u płodu. W związku z tym należy rozważyć stosowanie tego suplementu u wszystkich kobiet z otyłością w okresie planowania ciąży.

Diagnostyka w okresie planowania ciąży

Otyłość wpływa na wiele układów i narządów organizmu. W związku z tym warto przed zajściem w ciążę ocenić wydolność układu sercowo-naczyniowego, oraz sprawdzić, czy nie występują zaburzenia metaboliczne lub endokrynologiczne. Dlatego też PTGiP zaleca wykonanie przed ciążą następujących badań:

• OGTT – doustny test obciążenia glukozą, który pozwala ocenić metabolizm węglowodanów. O tym jak przygotować się do OGTT przeczytasz w osobnym artykule.
• ocena działania tarczycy – oznaczenie poziomu hormonu TSH, FT3 i FT4 oraz przeciwciał tarczycowych
• ocena gospodarki lipidowej – frakcje cholesterolu i trójglicerydy
• ocena układu krążenia – EKG, echokardiografia oraz pomiary ciśnienia tętniczego
• badanie ogólne moczu, kreatynina i GFR
• morfologia krwi
• poziom witamin, mikro i makroelementów: ferrytyna, kwas foliowy, witamina D i B12.

Oznaczenie tych badań pozwoli dostosować konkretne postępowanie do potrzeb organizmu.   

Żródło: Guidelines of the Polish Society of Gynecologists and Obstetricians on the obstetric care of women with obesity | Bomba-Opon | Ginekologia Polska (viamedica.pl)