Cukrzyca ciążowa – diagnoza, przyczyny, objawy i dieta

Długo zastanawiałam się, jak zebrać tak olbrzymi temat jakim jest cukrzyca ciążowa w jeden artykuł. Myślałam również nad tym, do kogo ten artykuł ma być skierowany i czego moja czytelniczka od tego artykułu oczekuje. Doszłam do wniosku, że cukrzyca ciążowa nie jest tematem, który ktoś będzie sobie czytał dla rozrywki.

Trafią tu osoby, których ten problem bezpośrednio dotyczy – mają rozpoznaną cukrzycę ciążową i chcą się dowiedzieć, na czym ta choroba polega, czym grozi i jak z nią postępować lub osoby, które mają mieć badania w kierunku cukrzycy ciążowej, czyli każda kobieta w ciąży w Polsce (według oficjalnych wytycznych tak powinno być).

Spis treści:

1. Przyczyny cukrzycy ciążowej
2. Cel leczenia cukrzycy ciążowej
3. Cukrzyca ciążowa – normy
4. Doustny test obciążenia glukozą
5. Leczenie cukrzycy ciążowej
6. Dieta w cukrzycy ciążowej
7. Cukrzyca ciążowa a poród i prowadzenie ciąży
8. Co robić, aby zapobiec cukrzycy ciążowej?

Przyczyny cukrzycy ciążowej

Cukrzyca to stan, w którym nasz organizm ma za dużo cukru w krwioobiegu. Podstawowym cukrem prostym jest glukoza (czyli mamy poziom glukozy we krwi powyżej normy), ponieważ mamy względny lub bezwzględny niedobór insuliny (hormonu, który reguluje i obniża poziom glukozy we krwi).

Insulina jest produkowana w trzustce. Jeżeli z powodów choroby tego narządu produkuje się jej za mało to mamy bezwzględny niedobór. Natomiast jeżeli trzustka produkuje wystarczającą (a nawet czasami zwiększoną) ilość insuliny, ale komórki naszego ciała nie potrafią tej insuliny przyswoić to nazywamy to względnym niedoborem insuliny. To zjawisko często jest nazywane też insulinoopornością.

W cukrzycy ciążowej głównie dochodzi do tego drugiego mechanizmu, czyli względnego niedoboru insuliny. Insulinooporność w pewnym stopniu jest nawet stanem wpisanym w prawidłową ciążę, ponieważ nasz organizm chce, aby glukoza z łatwością docierała do dziecka przez łożysko i do pewnego stopnia podwyższenie poziomu glukozy we krwi jest ewolucyjnie korzystne.

• Cukrzyca typu 2 – przyczyny, objawy i rozpoznanie

Cel leczenia cukrzycy ciążowej

Tak naprawdę podwyższony poziom glukozy we krwi i zwiększona podaż glukozy nie jest zasadniczo w trakcie ciąży dla dziecka groźna, ale powoduje, że dziecko może za bardzo rosnąć. Stan ten fachowo nazywa się makrosomią lub LGA (large for gestational age – płód zbyt duży na wiek ciążowy).

Makrosomia jest wyzwaniem, jeżeli chodzi o poród. U kobiet, u których dzieci mają makrosomię częściej dochodzi do rozwiązania przez cięcie cesarskie oraz do urazów okołoporodowych.

Głównym celem w leczeniu cukrzycy ciążowej jest zapobieganie makrosomii płodu. A jak jej zapobiegać? Po pierwsze trzeba znaleźć kobiety, którym ta makrosomia zagraża… Główną grupą tych kobiet będą kobiety, które mają zaburzoną gospodarkę cukrową w ciąży, czyli maja cukrzycę ciążową.

Kolejnym powikłaniem podwyższonego poziomu cukru we krwi w ciąży jest to, że dziecko wytwarza więcej własnej insuliny i po porodzie może dojść do zbyt niskiego poziomu cukru we krwi dziecka w pierwszych dobach zanim ono się przyzwyczai do nowych poziomów cukrów.

Dzieci kobiet z rozpoznaną cukrzycą ciążową są pod tym względem obserwowane i badane w szpitalu po porodzie. Ale jeżeli kobieta nie ma rozpoznanej cukrzycy, a ją miała to taki stan może być niebezpieczny dla dziecka.

Cukrzyca ciążowa – normy

W każdym kraju jest inna definicja (punkty odcięcia), jeżeli chodzi o wartości normy cukru w ciąży. Wiem, że wiele z Was mnie czytających jest osobami mieszkającymi (i prowadzącymi ciążę) poza Polską.

Muszę tu zaznaczyć, że zarówno algorytm badań (rodzaj badań) oraz normy jakie podam są zdefiniowane przez Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników.

W wielu krajach, w których mieszkacie mogą być:

• inne normy,
• inne badania,
• brak ogólnego skriningu w kierunku cukrzycy ciążowej.

W Polsce algorytm – jest to dość zawiłe, ale postaram się napisać najprościej jak potrafię – wygląda następująco:

• Na pierwszej wizycie (zalecane przed 10. tygodniem ciąży) lekarz lub położna zbiera wywiad z pacjentką. U pacjentek niskiego ryzyka cukrzycy ciążowej zleca się wykonanie badania poziomu glukozy na czczo (łącznie z wieloma innymi badaniami z krwi zalecanymi na tej wizycie).
• Norma glukozy na czczo u kobiety w ciąży jest inna niż poza ciążą i wynosi do 92 mg/dl.
• Jeżeli kobieta ma wynik w normie to kolejnym badaniem będzie OGTT (doustny test obciążenia glukozą 75 g) pomiędzy 24. a 26. tygodniem ciąży.
• Jeżeli wynik glukozy jest powyżej 92 mg/dl, a mniejszy niż 126 mg/dl to należy już na tym etapie ciąży pacjentce zalecić OGTT. (Uwaga! Jeżeli to OGTT wyjdzie w normie to i tak pacjentka musi mieć drugi raz wykonane OGTT pomiędzy 24. a 26. tygodniem!)
• Jeżeli wynik glukozy na czczo będzie powyżej 126 mg/dl, a poniżej 200 mg/dl to należy wykonać ponownie oznaczenie glukozy na czczo. Przy ponownym wyniku powyżej 126 mg/dl należy rozpoznać tzw. DIP (diabetes in pregnancy), czyli cukrzycę rozpoznaną w ciąży. Jeżeli ponowny wynik jest pomiędzy 92 mg/dl, a 126 mg/dl to trzeba niezwłocznie wykonać u pacjentki OGTT.
• Jeżeli wynik glukozy na czczo będzie powyżej 200 mg/dl to należy bez dodatkowych badań postawić u pacjentki rozpoznanie – cukrzyca rozpoznana w ciąży i rozpocząć leczenie.

Za pacjentki wysokiego ryzyka rozwinięcia cukrzycy ciążowej uważa się kobiety:

• które miały cukrzycę w poprzedniej ciąży,
• których mama, tata lub rodzeństwo mają cukrzycę,
• są otyłe, z BMI powyżej 30,
• mają rozpoznany zespół policystycznych jajników (PCOS),
• mają rozpoznaną insulinooporność,
• które urodziły dzieci powyżej 4 kg.

U tych kobiet należy wykonać od razu OGTT.

Doustny test obciążenia glukozą OGTT

Jest to najczęściej stosowany test obciążenia glukozą na świecie (ale nie jedyny!). Dlaczego piszę, że nie jedyny? Bo w niektórych krajach, np. w USA dość popularne są inne testy np. ze 100 g glukozy zamiast 75 g – takie testy mają też inne normy.

Więc czytając amerykańskie strony internetowe traficie na zupełnie inne treści niż te, które wynikają z naszych polskich zaleceń.

Co więcej są kraje, gdzie testem obciążenia glukozą jest „normalny posiłek” lub „bardzo słodki napój” – takie testy są stosowane w niektórych krajach europejskich i nie tylko.

Zatem czytając np. na forum internetowym, że jakaś kobieta mówi Wam, że zamiast pić glukozę jej lekarz zalecił wypić sok pomarańczowy lub popularny napój energetyczny – pamiętajcie, że ta kobieta być może mieszka w Glasgow, a nie w Warszawie.

I nie możecie się do niej porównywać. Bo, tak jak napisałam powyżej, w różnych krajach są rożne sposoby rozpoznawania cukrzycy ciążowej.

W Polsce jedynym zalecanym badaniem oceniającym „obciążenie glukozą” jest OGTT.

Badanie to polega na trzykrotnym pobraniu krwi i zmierzeniu poziomu glukozy:

1. na czczo (czyli przynajmniej 8 h od ostatniego posiłku),
2. po 1 h od wypicia roztworu 75 g glukozy,
3. po 2 h od wypicia roztworu 75 g glukozy.

Jak przygotować się do OGTT?

1. Być na czczo, czyli nie jeść i nie pić, nie żuć gumy w ostatnich 8 h.
2. W poprzednich 3 dniach dieta i ilość wysiłku fizycznego powinna być „normalna” „typowa dla danej osoby”.
3. W trakcie badania nie jesteśmy aktywni fizycznie, siedzimy w odpoczynku.
4. Roztwór glukozy (może być bez smaku, lub może mieć przez producenta nadany smak np. cytrynowy) rozpuszczamy w 200-300 ml wody.
5. Roztwór powinien być wypity w przeciągu 5 minut.

Tu ciekawostka, żeby tekst trochę ożywić i zrobić bardziej „mamoginekologowy”, a nie naukowy. Gdy robiłam OGTT w ostatniej ciąży – wypiłam roztwór tak zwanym jednym haustem. Pani pielęgniarka mnie pochwaliła: „Powinnam panią nagrać i pokazywać pacjentkom jak mamaginekolog pije dzielnie glukozę jako przykład”.

Z dumą pochwaliłam się na wizycie mojej lekarz prowadzącej, wybitnej specjalistce od cukrzycy ciążowej i autorce polskich wytycznych na ten temat: „Pani docent, wypiłam glukozę w trzy sekundy aż mnie pani pielęgniarka pochwaliła”.

A Pani docent szybko ostudziła mój zachwyt „Nicola, wcale nie masz się czym szczycić. Glukozę powinno się pić około 5 minut małymi łykami, picie szybko u wielu kobiet powoduje wymioty roztworu, także lepiej się tym nie chwal.” Zatem się nie chwalę, tylko wyciągam wnioski – nauczona doświadczeniem pani docent.

Będąc już przy wymiotach roztworu – zdarza się to wcale nie rzadko. Niestety po takich wymiotach testu nie można wykonać. „Niepisana” zasada jest taka, że próbujemy kilka dni później wykonać test ponownie, jeżeli pacjentka drugi raz wymiotuje to najczęściej się do tego badania odstępuje i na podstawie USG płodu oraz badania moczu matki obserwuje się czy nie ma przesłanek cukrzycy ciążowej (dużej masy płodu lub wielowodzia – w USG, wysokiego stężenia cukru w moczu – śladowe ilości cukru w moczu są w ciąży dość częste).

Normy OGTT

Normy OGTT w populacji polskich ciężarnych są co jakiś czas aktualizowane. Obecnie obowiązują normy ustalone w 2014 roku i są one następujące:

• poziom glukozy na czczo – do 92 mg/dl (92 mg/dl jest już wartością nieprawidłową),
• poziom glukozy po 1 h od wypicia roztworu 75 g glukozy – do 180 mg/dl,
• poziom glukozy po 2 h od wypicia roztworu 75 g glukozy – do 153 mg/dl.

Jeżeli choć jedna z tych wartości jest powyżej normy rozpoznajemy cukrzycę ciążową.

Leczenie cukrzycy ciążowej

Nie ma stopniowania cukrzycy ciążowej na „ciężką” czy „lekką”. Niezależnie od tego czy Wasza wartość jest przekroczona o 1mg/dl czy o, powiedzmy, 30 mg/dl tak samo rozpoznajemy cukrzycę ciążową i najpierw u każdej kobiety staramy się ją leczyć dietą i aktywnością fizyczną.

Taka cukrzyca (leczona dietą i aktywnością fizyczną) nosi skrót GDMG1 (Gestational diabestes melitus G1) – piszę to, bo często mnie pytacie co to za akronim lekarz napisał na przykład na Waszej karcie ciąży.

Kiedy podajemy insulinę?

Jeżeli nie uda się leczyć cukrzycy dietą i aktywnością fizyczną to zaczynamy pacjentce podawać leki (zazwyczaj insulinę) wtedy cukrzyca ma skrót GDMG2.

Jak stwierdzić czy cukrzyca ciążowa jest prawidłowo leczona?

Każda pacjentka z rozpoznana cukrzycą ciążową ma od razu zalecone mierzenie glukozy z krwi (jest to krew tak zwana włośniczkowa, pobierana samodzielnie jako kropla krwi z palca za pomocą specjalnej cieniutkiej igły) przynajmniej 4 razy dziennie – na czczo i po jednej godzinie po trzech głównych posiłkach.

Poziom glukozy na czczo powinien być pomiędzy 70-90 mg/dl. A po 1 godzinie od posiłku powinien być poniżej 140 mg/dl (jest to nowość z 2017 roku, wcześniej była to wartość do 120 mg/dl – jest to bardzo ważne, bo pozwala, aby dieta w cukrzycy była nieco mniej restrykcyjna niż dotychczas).

Kobieta z cukrzycą ciążowa powinna prowadzić notatki z tego, jaki miała poziom cukru i co zjadła.

Polecam Wam darmową aplikację na telefon stworzoną przez NFZ, która nazywa się SweetPregna. W tej aplikacji poza możliwością zapisywania swoich wartości pomiarów cukru oraz posiłków znajdziecie też dużo informacji o cukrzycy ciążowej oraz kilka przykładowych posiłków.

No właśnie te posiłki. To jest chyba najtrudniejsza sprawa. Większość moich pacjentek z cukrzycą ciążową właśnie na to mi się skarży, że nie wie co ma jeść. Niby czytają zasady jak dobierać składniki do diety przy cukrzycy, ale co to tak naprawdę znaczy. Przyznam, że sama też uważam to za bardzo trudne.

Dlatego poprosiłam o pomoc moją koleżankę. Daria Rybicka (na instagramie @daria_rybicka_lifestyle) jest dyplomowanym dietetykiem i prowadzi bardzo wiele pacjentek z cukrzycą ciążową.

Dieta w cukrzycy ciążowej

Jeżeli macie rozpoznaną cukrzycę ciążową to uważam, że wizyta u dietetyka, aby ułożyć własny program żywienia dostosowany do Waszych potrzeb i preferencji jest super pomysłem!

Ale dla tych, którzy z różnych względów nie chcą lub nie mogą się do dietetyka udać Daria stworzyła poradnik jak dobierać posiłki z gotowym jadłospisem na 2 tygodnie.

Poprosiłam Darię, aby były zarówno „zwykłe typowo polskie dania”, jak i dania bardziej wymyślne oraz dania bezmięsne. W Darii jadłospisie znajdziecie też coś bardzo praktycznego, czym zachwycił się mój mąż kwitując to zdaniem: „No i to jest genialne” – listę zakupów na cały tydzień, aby ten jadłospis stworzyć.

Warto zaznaczyć, że jest to jadłospis dla kobiety, która poza cukrzycą nie wymaga innej diety, nie jest otyła ani niedożywiona (wtedy wartości kaloryczne powinny być indywidualnie dobrane). Nie przedłużając oto zasady żywienia w cukrzycy ciążowej, a poniżej dołączone w pliku PDF gotowe dwa jadłospisy (każdy na 7 dni).

Co jeść w cukrzycy ciążowej?

Podstawowym działaniem w uzyskaniu prawidłowych poziomów cukru we krwi jest stosowanie odpowiednio skomponowanej diety oraz umiarkowana codzienna aktywność fizyczna tj. długie spacery, basen, czy specjalne zajęcia dla kobiet w ciąży (o ile nie ma przeciwskazań).

U znacznej części kobiet z cukrzycą ciążową możliwe jest osiągnięcie pożądanych wyników przy prawidłowym odżywianiu i aktywności fizycznej. U ok. 10-40 % kobiet konieczne jest stosowanie insuliny.

Pamiętaj, że poniższe zasady pokazują kierunek działań. Każda z nas jest inna i priorytetem powinno być jak najszybsze wychwycenie, jaki masz poziom cukru po poszczególnych posiłkach. Idealna dieta to taka, która jest odpowiednia dla Ciebie, skrojona na miarę dla danej osoby. Tak jak najbardziej idealne szpilki od Manolo Blahnik nie będą dobre na każdą parę stóp, tak nie każda dieta, nawet najbardziej „idealna” nie będzie odpowiednia dla każdej kobiety.

Zmiany w posiłkach powinny być odpowiedzią na glikemię, którą obserwujesz po ich spożyciu. Jeżeli widzisz, że masz trudność z ustabilizowaniem glikemii zgłoś się do specjalisty. Indywidualna konsultacja pozwala też uwzględnić twoje preferencje smakowe, czy gotowanie posiłków dla całej rodziny.

Liczba kalorii

• Ustalana w zależności od wyjściowej masy ciała, wzrostu, aktywności fizycznej i wieku.
• Średnie dobowe zapotrzebowanie kaloryczne wynosi 35kcal/na kg należnej masy ciała (przed ciążą). Zazwyczaj ok. 1500-2400 kcal u ciężarnej z prawidłową masą ciała przed ciążą (średnio przyjmuje się ok. 2000 kcal i dla takiej wartości obliczony jest jadłospis). U pacjentek z nadwagą polecam konsultację z lekarzem i dietetykiem. Zazwyczaj ta kaloryczność jest wtedy ograniczona, wyliczana indywidualnie do sytuacji pacjentki.
• Pomijając liczenie kalorii, pamiętaj, że chodzi o to, aby objętościowo posiłki były duże. Często jest tak, że podczas spotkania w gabinecie dietetyka okazuje się, że pacjentka dostarczała dużo kcal w diecie, ale były to posiłki mniejsze objętościowo i słabej jakości (dajemy kalorie, ale słabą jakość). Teraz chodzi o to, aby jadłospis był o dużej gęstości odżywczej, czyli jesz dużą objętość jedzenia o niskiej kaloryczności, ale wysokiej wartości odżywczej – wysokiej jakości).
• Posiłki powinny być bardzo wartościowe odżywczo. Tym bardziej, że w ciąży jest gorsza przyswajalność składników odżywczych z diety z uwagi na zmiany hormonalne.

Węglowodany

• Ok. 40–50% kaloryczności jadłospisu powinno pochodzić z węglowodanów (ok 180 g węglowodanów/dzień).
• Podstawową zasadą diety jest kontrola ilości spożywanych węglowodanów – nie może być wysoka. Szczególnie zwracaj uwagę na takie, które szybko się wchłaniają – cukier, słodycze, białe pieczywo, tradycyjny makaron, kasza manna, soki owocowe itd. Te powinny być wyeliminowane do minimum.
• Z drugiej strony nie może być to dieta niskowęglowodanowa – ciała ketonowe (toksyczne działanie na płód).
• Wykorzystuj węglowodany o niskim indeksie glikemicznym/ładunku glikemicznym.

Indeks glikemiczny – lista produktów uszeregowanych według tego, jak szybko po ich spożyciu rośnie we krwi stężenie cukru. Im wyższy IG, tym wyższy poziom cukru we krwi po spożyciu produktu. Jadłospis powinien być budowany w oparciu o produkty z niskim IG <50.

Pamiętaj, że na indeks glikemiczny wpływają różne czynniki, np. długość gotowania (konieczne gotowanie al. dente makaronu, kaszy, czy warzyw), stopień przetworzenia czy rozdrobnienia produktu (surowe warzywa będą lepsze niż ugotowane, czy zielone liście w formie sałaty będą lepsze niż zmiksowane w koktajlu).

Ścieranie, miksowanie, rozdrabnianie, gotowanie, smażenie zwiększa indeks glikemiczny.

• Dużą uwagę zwróć na rodzaj pieczywa, które kupujesz. Wyniki poziomu cukru po posiłkach z pieczywem są w bardzo dużym stopniu uzależnione od tego jaki jest skład chleba. Oczywiście bazujemy na pieczywie z pełnego przemiału, żytnim na zakwasie, pełnoziarnistym (tutaj dokładnie przeżuwaj i sprawdź, jak się zachowuje poziom cukru). Chleb powinien mieć jak najprostszy skład, nie powinien zawierać miodu, słodu jęczmiennego, karmelu itp. Nie polecam wafli kukurydzianych, ryżowych, czy chrupkiego pieczywa. Wielu osobom te produkty wydają się zdrowe. Pamiętaj, że nie są one bardzo wartościowe odżywczo i szybko się trawią (nie pomogą stabilizować glikemii po posiłkach).
• Kaszę, ryż, makaron proponuję przygotować w podwójnej porcji na 2 dni. Produkty te po ugotowaniu, wystudzeniu i schłodzeniu w lodówce będą miały niższy indeks glikemiczny.
• Kasze – im grubsza tym lepsza. Unikaj drobnych kasz, rozdrobnionych i tych z wysokim IG (np. jaglana czy kuskus). Polecam kaszę gryczaną, pęczak, czy komosę ryżową.
• Płatki – im grubsze, im mniej przetworzone tym lepiej. Dlatego wybieraj np. płatki owsiane górskie, a nie błyskawiczne.
• Wybieraj makarony „ciemne” z mąki razowej/z pełnego przemiału/pełnoziarnistej. Sprawdź makaron z mąki żytniej, gryczanej czy np. makaron z soczewicy czy ciecierzycy (są już dostępne nawet w popularnych sieciówkach więc nie musisz ich szukać w sklepach ze zdrową żywnością).
• Ryż – polecam ryż dziki lub brązowy.
• Pamiętaj o jak największej porcji warzyw. Te o niskim IG możesz jeść praktycznie w dowolnych ilościach. Szczególną uwagę zwróć na zielone liście – są bardzo ważnym składnikiem codziennej diety.
• Owoce do spożywania w kontrolowanych ilościach. Im bardziej dojrzałe owoce tym większy indeks glikemiczny (dlatego możesz znaleźć informację, że jeżeli masz ochotę na banana to zamiast dojrzałego zjedz mały kawałek banana zielonego).
• Uważaj na kawę zbożową, zawiera słód jęczmienny – podnosi poziom cukru.

Wymienniki węglowodanowe

Jeden wymiennik węglowodanowy (1 WW) to ilość danego produktu wyrażona w gramach, która zawiera 10 g węglowodanów przyswajalnych przez organizm. Jeżeli chcesz sama układać jadłospis to warto wykorzystać dostępne w Internecie listy wymienników węglowodanowych. Zalecenia to 19-21 Wymienników Węglowodanowych dziennie.

Białko

• Ok 20-30% kaloryczności jadłospisu powinno pochodzić z białka (1,3 g/kg należnej masy ciała /dzień).
• Podaż białka na poziomie 60-110 g/dzień.

Pamiętaj, że nadmiar białka nie jest wykorzystany na cele budulcowe, tylko na cele energetyczne. Jeżeli zjemy za dużo i nie spalimy kalorii – przekształci się w tkankę tłuszczową.

W poszczególnych produktach jest różna zawartość białka np. 100 g piersi z kurczaka to 20g białka, 100 g twarogu to 20 g białka. Białko zawierają również produkty roślinne np. 100g płatków owsianych to 10-13g białka.

Tłuszcz

• Dieta powinna zawierać 20–35% tłuszczów (w tym < 10% nasyconych).

Może się zdarzyć, że zawartość tłuszczu jest wyższa – dzieje się tak wtedy, kiedy trzeba ograniczyć podaż węglowodanów. Pamiętaj, że tłuszcz, który spożywasz powinien być dobrej jakości (oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia, awokado) i zawierać jak największą porcję omega-3 (ryby, olej rzepakowy nierafinowany, orzechy, ziarna i pestki, siemię lniane i chia).

1. CUKRZYCA CIĄŻOWA DARIA RYBICKA JADŁOSPIS 1
2. CUKRZYCA CIĄŻOWA DARIA RYBICKA JADŁOSPIS 2

Przykładowy rozkład posiłków

• I śniadanie godz. 7-8 4-5 WW;
• II śniadanie godz. 10-11 2-3 WW;
• III obiad godz. 13-14 5- max 6 WW;
• IV podwieczorek godz. 16-17 2-3 WW;
• V kolacja nr.1 godz.19-19.30 3-4 WW;
• Jeżeli potrzebujesz do podtrzymania prawidłowej glikemii w nocy (pomiędzy 2.00 a 4.00 >60), dodaj kolację nr. 2 w porcji 1-2 WW (np. kanapka z wędliną i warzywami).

Czy trzeba wszystko ważyć?

Kontrola wielkości spożywanych porcji jest istotna szczególnie przy jedzeniu produktów pochodzących ze zbóż (pieczywo, kasze, makaron, ryż, płatki) i owoców.

Cukrzyca ciążowa a poród i prowadzenie ciąży

Czy cukrzyca ciążowa zmienia postępowanie? I tak i nie. Z jednej strony u kobiety z cukrzycą ciążową wykonujemy dalej wszystkie zalecane innymi kobietom badania i wizyty mogą być z podobną częstością. Ale z drugiej strony jest kilka dodatkowych badań i zaleceń, które tyczą się prowadzania ciąży u kobiety z rozpoznaną cukrzycą.

1. Kobieta powinna mieć wykonane KTG raz na tydzień od 36. tygodnia ciąży (w ciąży prawidłowej bez obciążeń KTG wykonuje się dopiero w terminie porodu).
2. Powinno się wykonać dodatkowe USG z oceną przewidywanej masy płodu około 36.-38. tygodnia ciąży.
3. Jeżeli przewidywana masa jest bliska (ale niższa niż) 4000 g do rozważania jest indukcja porodu (kiedy to już ustali lekarz indywidualnie).
4. Jeżeli przewidywana masa płodu jest 4000 g lub więcej (u kobiety z cukrzycą ciążową! Nie u kobiety bez cukrzycy!) to zaleca się wykonanie planowego cesarskiego cięcia.

Dzieci matek z cukrzycą ciążową zazwyczaj mają grubsze brzuszki niż obwód główki – tak wygląda typowa makrosomia cukrzycowa. Dlatego postępowanie u kobiet z dużą masą płodu z cukrzycą, a bez cukrzycy jest inne. I za dużą masę jako wskazanie do ciecia cesarskiego u kobiety bez cukrzycy uważa się 4500 g.

Na koniec chciałabym Wam napisać trochę informacji, które wydaje mi się, że trudno odszukać w Internecie. Nazwijmy to potocznie „ciekawostkami o cukrzycy ciążowej”, choć raczej nie są to ciekawostki a fakty, które sobie wypisałam w notatkach robiąc ten wpis dla Was, a nie udało mi się ich zamieścić w innym miejscu w tekście.

Co robić, aby zapobiec cukrzycy ciążowej?

Nie ma jednoznacznej metody, aby zapobiec cukrzycy ciążowej. Wiemy, że w dużej mierze na to czy kobieta rozwinie cukrzycę ciążową czy nie wpływ mają jej geny. Jednak są badania naukowe, że:

1. Zaprzestanie palenia papierosów zanim kobieta zacznie starać się o ciążę (!) u kobiet palących zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy!
2. Młodszy wiek matki zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej. Cukrzyca ciążowa występuje u 1% 20 latek, a już u ponad 10% kobiet powyżej 40 roku życia.
3. Co prawda, kobiety szczupłe również chorują na cukrzycę ciążową, ale są też solidne naukowe przesłanki, aby sądzić, że obniżenie masy ciała u kobiet otyłych przed ciążą zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej.

Faktem, który mnie zaskoczył jest to, że u ponad 50% kobiet z cukrzycą ciążową nie ma żadnych czynników ryzyka! Między innymi dlatego badanie OGTT (czyli skrining w kierunku cukrzycy ciążowej) powinien być wykonany u każdej kobiety w ciąży, a nie tylko u kobiet ze zwiększonym ryzykiem.

Kolejną ciekawostką, która mnie zaskoczyła jest to, że ciąża sama w sobie jest czynnikiem ryzyka cukrzycy ciążowej – napisałam masło maślane.

Chodzi o to, że każda ciąża zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej w kolejnej ciąży. Czyli kobieta, która jest w ciąży powiedzmy trzeciej i nie miała cukrzycy w żadnej poprzedniej ciąży w tej trzeciej (czy jeszcze kolejnej) ciąży ma coraz większe ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej. W szczególności to ryzyko się zwiększa, jeżeli odstęp między ciążami jest mniejszy niż rok.

Cukrzyca ciążowa nie jest diagnozą na całe życie

U 90% kobiet cukrzyca mija po ciąży (aby to sprawdzić powinno się wykonać ponownie OGTT 4-6 tygodni po porodzie). Ale cukrzyca ciążowa zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy typu II w przyszłości.

Cukrzycy typu II możemy w dużej mierze zapobiec zdrową dietą, prawidłową masą ciała oraz regularną aktywnością fizyczną. Czyli można podsumować to tak – cukrzyca ciążowa u kobiety powinna być dla niej motywacją do zdrowego stylu życia, aby zapobiec cukrzycy typu II w późniejszym życiu.

Czy cukrzyca ciążowa oznacza, że nie możesz przez całą ciążę zjeść nic spoza diety cukrzycowej?

Niekoniecznie. Wiele kobiet bardzo różnie reaguje na różne pokarmy. Jednym kobietom rośnie cukier po białym pieczywie, a innym wcale niekoniecznie. Nie zachęcam Was do jakiś dużych eksperymentów.

Ale jeżeli od tygodnia chodzą za Tobą pierogi ruskie, a teoretycznie mając cukrzycę nie powinnaś ich jeść (pierogi ruskie mogą być tak naprawdę lodem truskawkowym) to spróbuj zjeść małą porcję i zobacz jak twój cukier wygląda po tym „grzechu”.

Być może będzie w normie. Każda kobieta jest inna. Stosując dietę, popełniając nawet niechcący pewne „grzechy dietetyczne”, ale mierząc cukier i zapamiętując co Ci służy, a co nie nauczysz się co Ci wolno.

Pamiętaj jednak, bo to ważne, że po takim grzechu możesz „rozgrzeszyć” się aktywnością fizyczną!

Jednorazowy podwyższony cukier nie jest groźny, niewskazane jest przewlekłe nie stosowanie się do diety, nie mierzenie cukru i nie stosowanie zaleceń lekarskich.

Przeczytaj również:

• Badania w ciąży – dokładny kalendarz badań tydzień po tygodniu
• Pozycja do spania w ciąży – czy ma znaczenie?
• Położenie miednicowe – czy to powód do zmartwienia?