Nadciśnienie tętnicze a menopauza

Jak zapobiegać wystąpieniu nadciśnienia tętniczego po menopauzie? Należy zdrowo się odżywiać, ograniczyć ilość soli w diecie, wprowadzić regularny wysiłek fizyczny, zrzucić zbędne kilogramy i porzucić nałogi.

W populacji polskich kobiet menopauza występuje najczęściej pomiędzy 45. a 53. rokiem życia. Okres okołomenopauzalny to kilka lat poprzedzających menopauzę oraz 12 miesięcy po jej wystąpieniu. W okresie menopauzy w organizmie kobiety zachodzi bardzo wiele zmian. Przede wszystkim niekorzystnych zmian, ponieważ znacząco zwiększa się ryzyko rozwoju różnych chorób.

Z mojej dziedziny medycyny, czyli kardiologii znacząco zwiększa się ryzyko rozwoju choroby wieńcowej i nadciśnienia tętniczego. Patrząc na profil wiekowy pacjentów z chorobami kardiologicznymi można zauważyć, że wśród nich do mniej więcej 60. roku życia przeważają mężczyźni, potem ten trend się odwraca i po 60 roku życia gwałtownie przybywa kobiet.

W tym artykule zajmiemy się nadciśnieniem tętniczym. Na rozwój nadciśnienia szczególnie narażone są te z Was, u których w rodzinie występowało nadciśnienie lub które miały rozpoznane nadciśnienie w trakcie ciąży.

Dlaczego tak się dzieje? Otóż cała tajemnica tkwi w hormonach, a konkretnie w estrogenach i ich ochronnym wpływie na układ sercowo-naczyniowy.

Wszystkiemu winne są estrogeny

Według wielu badań naukowych estrogeny, czyli żeńskie hormony płciowe wykazują działanie rozszerzające naczynia krwionośne, stymulują tworzenie nowych naczyń krwionośnych, a także pozytywnie wpływają na gospodarkę tłuszczową i poprawiają wrażliwość tkanek na insulinę.

W okresie okołomenopauzalnym i po menopauzie, gdy stężenie estrogenów spada, a ich ochronny wpływ zmniejsza się, ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego i innych chorób sercowo-naczyniowych (w tym zawałów serca i udarów mózgu) rośnie.

Dzieje się tak, ponieważ naczynia krwionośne stają się sztywniejsze, wzrasta tzw. opór naczyniowy a w konsekwencji wzrasta ciśnienie tętnicze. Zachwianiu ulegają dotychczas dobrze działające układy kurczące i rozszerzające naczynia.

Rozkład tłuszczów i gospodarowanie lipidami (po menupauzie stężenie złego chlesterolu LDL wzrasta 10-15%!) przez organizm zmienia się, następuje zwiększone odkładnie „tłuszczów” w naczyniach, a to prowadzi do rozwoju miażdżycy.

Niedobór estrogenów po menopauzie prowadzi również do rozwoju otyłości, szczególnie otyłości brzusznej. A jak wiadomo otyłość jest jednym z czynników sprzyjających występowaniu nadciśnienia tętniczego. Nadmierny rozrost tkanki tłuszczowej prowadzi także do zjawiska insulinoopornosci, z której jest już tylko prosta droga do rozwoju cukrzycy. Zatem mechanizm wzrostu ciśnienia u kobiet jest bardzo złożony.

Insulinooporność to brak wrażliwości tkanek na insulinę – tkanki nie czują wyprodukowanej przez trzustkę insuliny, przez co z niej nie korzystają, tylko dają sygnał, by produkować jej więcej. Trzustka produkuje jej więcej i więcej, aż wreszcie mówi basta, nie robię, zmęczyłam się i już nie będę tyle produkować.

Trzustka przestaje produkować insulinę, jej poziom robi się zbyt niski, by na bieżąco spalać zjadaną przez organizm glukozę i tak rozwija się cukrzyca.

W kilku badaniach naukowych opisano też wpływ estrogenów na apetyt. Przedstawione wyniki jednoznacznie wskazują, że im więcej estrogenów, tym apetyt mniejszy. To by tłumaczyło, dlaczego w trakcie owulacji (kiedy estrogeny rosną) mamy zdecydowanie więcej energii, na którą wcale nie potrzebujemy spożywać więcej kalorii.

Jak zapobiegać wystąpieniu nadciśnienia tętniczego po menopauzie?

Zasady są takie same, jak w każdym innym wieku. Należy:

  • zdrowo się odżywiać,
  • ograniczyć sól w diecie,
  • wprowadzić regularny wysiłek fizyczny,
  • zrzucić zbędne kilogramy,
  • porzucić nałogi.

Zmiana dotychczasowych przyzwyczajeń żywieniowych i większa ilość ruchu są bardzo ważne, chociażby z uwagi na łatwość, z jaką po menopauzie zyskujemy nadprogramowe kilogramy.

Jakie są objawy nadciśnienia tętniczego po menopauzie?

Objawy nadciśnienia tętniczego są niecharakterystyczne, należą do nich bóle głowy, zaburzenia snu, łatwiejsze męczenie się, potliwość, uczucie gorąca. Niektóre objawy podwyższonego ciśnienia przypominają lub wręcz są identyczne jak objawy wypadowe towarzyszące menopauzie.

  • nagłe uderzenia gorąca,
  • uczucie kołatania serca,
  • uciążliwe bóle głowy,
  • problemy z koncentracją,
  • obniżenie nastroju,
  • obniżenie libido,
  • uczucie lęku,
  • zmienność nastroju,
  • bezsenność,
  • suchość w pochwie.

Uderzenia gorąca, zaczerwienienie na twarzy i szyi, uczucie jakby ogień spalał dekolt i policzki, a do tego jeszcze z każdym napadem pulsowanie i palenie w głowie i uczucie, jakby zaraz miał w niej nastąpić jakiś wybuch. Ponadto jeszcze bezsenne noce, przeplatane napadami gorąca i potów. 

Brzmi strasznie? To objawy menopauzy, ale nigdy nie można wykluczyć nałożonego na nie nadciśnienia tętniczego. Dlatego warto wykonywać pomiary ciśnienia w domu lub przy okazji kontrolnych wizyt lekarskich, by wcześnie rozpoznać chorobę i wdrożyć odpowiednie leczenie.

Wpływ hormonalnej terapii menopauzalnej na ciśnienie i leczenie nadciśnienia

Hormonalna terapia menopauzy, polega na suplementacji hormonów płciowych.  Preparaty zawierają estrogen lub kombinacje estrogenu i progesteronu. Wskazaniem do jej włączenia jest obecność wspomnianych już wyżej nasilonych objawów wypadowych. 

Stosowanie hormonalnej terapii menopauzy tylko jako ochrony przed chorobami sercowo-naczyniowymi bez występowania objawów menopauzy jest dyskusyjne, ale coraz częściej stosowane.

Ostatnie analizy danych opublikowane przez Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne podają, że włączenie hormonalnej terapii menopauzy w ciągu 10 lat od jej wystąpienia zmniejsza ryzyko wstąpienia np. zawału serca.

Należy podkreślić, że nie ma przeciwwskazań do włączenia hormonalnej terapii u kobiet z rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym, o ile jest ono dobrze kontrolowane za pomocą leków obniżających ciśnienie.

Natomiast u kobiet z rozpoznaną już choroba wieńcową, po udarze, po zawale serca, z cukrzycą, zakrzepicą, nowotworem piersi lub u kobiet z dużym ryzykiem wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych hormonalna terapia menopauzy nie powinna być stosowana.

Włączenie hormonalnej terapii menopauzy zawsze wymaga indywidulanego podejścia do kobiety z dokładnym określeniem korzyści i zagrożeń jakie przyniesie zastosowane leczenie.

Nie ma jakiegoś szczególnego leku obniżającego ciśnienie i przeznaczonego tylko dla kobiet. Lekarz wybierając leczenie farmakologiczne kieruje się wynikami badań, wynikami domowych pomiarów ciśnienia i ewentualnymi dodatkowymi chorobami, które ma kobieta z nadciśnieniem.

Leczenie nadciśnienia jest konieczne, ponieważ przedłuża życie i zmniejsza ryzyko wystąpienia innych chorób dotykających kobiety w okresie przekwitania np. choroby wieńcowej i udaru mózgu.

Zatem, kobieta w okresie okołomenopauzalnym i po menopauzie z uwagi na zmiany zachodzące w organizmie powinna szczególnie zatroszczyć się o swoje zdrowie. Kontrolne wizyty lekarskie, regularne badania krwi, pomiary ciśnienia tętniczego krwi i tętna powinny stać się zdrowym rytuałem, by w kolejnych latach móc cieszyć się dobrym zdrowiem.

Źródła:

  • 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension;
  • Maas AH, Franke HR. Women’shealth in menopause with a focus on hypertension. NethHeart J. 2009;17(2):68-72;
  • Maas AHEM, Rosano G, Cifkova R, et al. Cardiovascular health after menopause transition, pregnancy disorders, and other gynaecologic conditions: a consensus document from European cardiologists, gynaecologists, and endocrinologists. Eur Heart J. 2021;42(10):967-984. doi:10.1093/eurheartj/ehaa1044.
What’s your Reaction?
+1
17
+1
0
+1
1
+1
1
+1
1
+1
1
+1
1

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *