Czy sauna jest bezpieczna i zdrowa?

Sauna jest pomieszczeniem, w którym panuje wysoka temperatura i w zależności od typu sauny – niska lub wysoka wilgotność powietrza. Po saunowaniu, trwającym od kilku do kilkunastu minut, zazwyczaj ochładza się ciało zimną lub nawet lodowatą wodą!

Tradycyjna sauna to sauna fińska, czyli taka w której panuje około 80-100°C, a wilgotność powietrza waha się między 10 a 20%. Badania naukowe, które sprawdzały wpływ przebywania w saunie na zdrowie – przeprowadzane były właśnie w saunach fińskich.

Silne ogrzanie w saunie powoduje:

• wzrost temperatury skóry do około 40°C,
• rozszerzenie naczyń krwionośnych,
• duże pocenie się powodujące utratę 0,5-1l wody;
• spadek ciśnienia tętniczego.

Korzyści z regularnych kąpieli w saunie

Postanowiliśmy przeanalizować kilka z nich związanych z różnymi układami.

SERCE

Regularne saunowanie wpływa korzystnie na ciśnienie tętnicze powodując jego spadek lub zmniejszanie ryzyka rozwoju nadciśnienia tętniczego. Niektóre badania sugerują, że długotrwałe kąpiele w saunie poprawiają tzw. frakcję wyrzutową lewej komory u pacjentów z przewlekłą niewydolnością serca. Frakcja wyrzutowa, to parametr oceniający wydolność serca w badaniu echo serca.

UKŁAD ODDECHOWY

W trakcie kąpieli w saunie zwiększa się wentylacja płuc, łatwiej wydycha się powietrze, i łatwiej odkrztusza wydzielinę z oskrzeli, dlatego zabiegi w saunie wykorzystuje się wspomagająco w leczeniu przewlekłych chorób dróg oddechowych np. astmy oskrzelowej lub przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.

KOSCI I STAWY

Kąpiel w saunie jest korzystna dla osób z przewlekłymi zespołami bólowymi, fibromialgią i niezapalnymi chorobami reumatycznym stawów. Według badań u pacjentów regularnie korzystających z sauny – natężenie bólu zmniejsza się i poprawia się ruchomość stawów. Przewlekły ból wpływa niekorzystnie na samopoczucie chorych, dlatego zmniejszenie dolegliwości poprawia ich jakość życia.

UKŁAD NERWOWY

Wykazano również korzystny wpływ na układ nerwowy. U pacjentów regularnie saunujących zaobserwowano mniejszą częstość udarów mózgu. Według jednego fińskiego badania sauna zmniejsza u mężczyzn ryzyko rozwoju otępienia. Im częstsze w tygodniu były wizyty mężczyzn w saunie, tym prawdopodobieństwo rozwoju demencji było mniejsze.

Nie można zapomnieć o wpływie na psychikę. Pobyt w saunie obniża napięcie związane ze stresem, pozwala się zrelaksować i odprężyć. Kąpiele w saunie zalecane są wspomagająco w leczeniu zespołu przewlekłego zmęczenia i zaburzeń snu.

SKÓRA

Sauna nie powoduje wysuszenia skóry ,i chociaż kąpiel w saunie rzadko jest stosowana, jako terapia chorób skóry, to osoby z łuszczycą mogą zauważyć poprawę. Jednak nadmierne pocenie może nasilić świąd skóry, dlatego osoby na przykład z atopowym zapaleniem skóry mogą odczuwać w saunie dyskomfort i nie powinny z sauny korzystać.

Kto nie powinien korzystać z sauny?

Ogólnie uważa się, że pacjenci z chorobami sercowo-naczyniowymi powinni unikać sauny.

Jest to duże nieporozumienie, bo badania naukowe wykazały coś zupełnie przeciwnego i sauna jest bezpieczna dla  pacjentów ze „stabilnymi”, czyli dobrze leczonymi i kontrolowanymi chorobami serca, takimi jak nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, czy przewlekła niewydolność serca.

Sauna jest przeciwwskazana dla osób z:

• Niestabilną dławicą piersiową – z chorobą wieńcową, które mają dolegliwości bólowe w klatce piersiowej. Również osoby z bólami w klatce piersiowej o niejasnym pochodzeniu do czasu ukończenia diagnostyki nie powinny korzystać z sauny.
• Ze świeżym zawałem serca – po okresie rekonwalescencji trwającym minimum 6 tygodni, jeśli chory jest w dobrym stanie, to nie ma przeciwwskazań do korzystania z sauny. Osoba po przebytym zawale przed rozpoczęciem kapeli w saunie powinna skonsultować się z lekarzem, celem potwierdzenia, że zawal nie spowodował trwalszych powikłań i celem oceny ogólnego stanu zdrowia i wydolności fizycznej. Preferowane są sauny suche, ale o temperaturze nieprzekraczającej 60°C.

Przeczytaj więcej w artykule pt. Zawał serca – przyczyny, objawy i leczenie.

• Z ciężkim zwężeniem zastawki aortalnej – zastawka aortalna znajduje się w sercu, między lewą komora a aortą. Przez zwężoną zastawkę utrudniony jest wypływ krwi z serca do całego ciała. Tacy chorzy mają podwyższone wartości ciśnienia tętniczego, bóle w klatce piersiowej, omdlenia, nawracające duszności. Wszystkie te dolegliwości mogą się nasilić w trakcie pobytu w saunie.

Zatrzymamy się chwile przy nadciśnienie tętniczym bo to w sumie najczęstsza choroba kardiologiczna. Wyrównane, dobrze kontrolowane cieśninie nie jest przeciwwskazaniem do pobytu w saunie i jak już wiecie sauna korzystnie wpływa na obniżenie ciśnienia. Niekorzystne jest nagłe ochłodzenie organizmu po gorącym saunowaniu ponieważ powoduje chwilowy wzrost ciśnienia, tętna, oraz zapotrzebowania serca na tlen!

• Dlatego też osoby z rozpoznanym nadciśnieniem, które jest nieuregulowane lub nieleczone powinny zrezygnować z nagłego ochładzania organizmu po skorzystaniu z sauny. Zamiast wejścia do np. bani z lodem, takie osoby powinny stopniowo ochładzać ciało chłodniejszym prysznicem, lub ochłodzić się poprzez spacerowanie poza sauną.

• Osoby z tendencją do omdleń, lub spadków ciśnienia, lub z niskim ciśnieniem tętniczym powinny korzystać z sauny rozważnie, i raczej przebywać w saunach z niższymi temperaturami lub jeśli pobyt w saunie nasila dolegliwości zrezygnować z tego rodzaju aktywności. Duża utrata wody powoduje obniżenie ciśnienia tętniczego, co u osoby z wyjściowo niskim ciśnieniem może powodować omdlenie.
• Szczególnie ostrożnie z sauny powinny korzystać osoby starsze. U nich mechanizmy regulacyjne ciśnienia nie są wydolne i dużo łatwiej dochodzi do omdleń.
• Z sauny czasowo nie powinny korzystać osoby z gorączką, infekcją, zaostrzeniem chorób przewlekłych, owrzodzeniami skóry, świeżo po zabiegach chirurgicznych, a także osoby będące pod wpływem alkoholu lub narkotyków.

Ciąża a korzystanie z sauny?

Ciąża nie stanowi przeciwwskazania do korzystania z sauny. Jednak jeśli kobieta dotychczas nie korzystała z kąpieli w saunie, to w ciąży raczej nie powinna rozpoczynać przygody z saunowniem.

Kobiety regularnie korzystające z sauny przed ciążą, które chcą kontynuować zabiegi powinny stosować niższe temperatury. W ciąży ciśnienie tętnicze obniża się, częściej dochodzi do omdleń, dlatego należy zachować ostrożność.

Czy dzieci mogą korzystać z sauny?

Oczywiście że mogą, jednak ostrożnie i pod nadzorem rodziców! Dziecko powinno korzystać z sauny krócej około 5-10 min, temperatura sauny i jej wilgotność powinna być niższa.

Dziecko powinno siedzieć na dolnej ławce, tam też temperatura jest niższa. Po kąpieli w saunie ochłodzenie powinno być łagodne. Oczywiście cały czas należy obserwować reakcję dziecka na temperaturę i sprawdzać samopoczucie.

Źródła:

• Hannuksela ML, Ellahham S. Benefits and risks of sauna bathing. Am J Med. 2001;110(2):118-126. doi:10.1016/s0002-9343(00)00671-9;
• Hussain J, Cohen M. Clinical Effects of Regular Dry Sauna Bathing: A Systematic Review. Evid Based Complement Alternat Med. 2018;2018:1857413. Published 2018 Apr 24. doi:10.1155/2018/1857413;
• Kunutsor, Setor K. PhD; Jae, Sae Young PhD; Laukkanen, Jari A. PhD. Attenuated Risk of Pneumonia Due to Inflammation by Frequent Sauna Baths: A PROSPECTIVE COHORT STUDY. Journal of Cardiopulmonary Rehabilitation and Prevention: January 2022 – Volume 42 – Issue 1 – p 59-63 doi: 10.1097/HCR.0000000000000598.