Co to jest cukrzyca typu 1?

Dzieje się tak, ponieważ komórki beta trzustki, które wydzielają insulinę są zniszczone, co prowadzi do trwałego niedoboru insuliny. A insulina jest hormonem niezbędnym do życia, pozwala wbudować spożyte cukry do komórek ciała. Jeśli tego hormonu brakuje, znaczne ilości glukozy gromadzą się we krwi.

Co powoduje cukrzycę typu 1?

Komórki beta trzustki najczęściej zostają zniszczone przez proces autoimmunologiczny, czyli agresję własnych komórek organizmu przeciwko innym własnym komórkom.

Czasem przyczyna może być niewyjaśniona, choroba może rozwijać się u osób predysponowanych genetycznie – po zadziałaniu czynnika wyzwalającego np. infekcji wirusowej.

Powinniście też wiedzieć, że w rozwoju choroby o podłożu autoimmunologicznym uczestniczą przeciwciała przeciwko komórkom beta trzustki (przeciwciała wyspowe), które mogą pojawić się na wiele miesięcy a nawet lat, jeszcze przed wystąpieniem objawów.

Cukrzyca typu 1 dotyczy około 10% populacji, i tu uwaga! Nie wiąże się z otyłością, złą dietą czy starszym wiekiem. Typowo ujawnia się u dzieci, młodzieży i młodych dorosłych poniżej 30. roku życia.

Warto jeszcze dodać, że w ak­tu­al­nej kla­sy­fi­ka­cji cu­krzy­cy (wytyczne Pol­skie­go To­wa­rzy­stwa Dia­be­to­lo­gicz­ne­go) cu­krzy­ca typu LADA, obec­nie uwa­ża­na jest już za jed­ną z po­sta­ci kli­nicz­nych cu­krzy­cy typu 1. Jest wolno rozwijającą się cukrzycą o podłożu autoimmunologicznym, która rozwija się u dorosłych. W chorobie tej też dochodzi do autoimmunologicznego zniszczenia komórek beta trzustki i choć proces ten przebiega wolniej, to w leczeniu również stosuje się insulinę.

Nie ma możliwości zapobiegania wystąpieniu choroby. O ile w cukrzycy typu 2 można zmienić styl życia, zredukować masę ciała itp., tak procesom autoimmunologicznym na chwilę obecną nie jesteśmy w stanie zapobiec.

Jak rozpoznać cukrzycę typu 1?

Najczęstsze objawy to:

• Częste oddawanie moczu – by pozbyć się nadmiaru cukru intensywniej zaczynają pracować nerki, więcej moczu jest w ciągu całego dnia, ale bardziej zauważalne dla chorego jest nocne oddawanie moczu. U dzieci może pojawić się moczenie nocne, u mniejszych pieluchy wydają się dużo cięższe.

• Nadmierne pragnienie – osoba z cukrzycą potrafi wypić ogromne ilości płynów. Nierzadko chorzy opisują, że wypili 5-7 litrów płynów dziennie.

• Utrata wagi – bez ograniczenia spożytych kalorii, bez zamiaru odchudzania się

• Zmęczenie – postępująca utrata energii, podsypianie w ciągu dnia.

Inne objawy to:

• cechy odwodnienia,
• zmniejszenie elastyczności skóry,
• suchość skóry i błon śluzowych,
• skłonność do ropnych zakażeń skóry,
• skłonność zakażeń układu moczowo-płciowego.

Jeśli cukrzyca typu 1 dłużej pozostanie niezdiagnozowana, może dojść do kwasicy i śpiączki ketonowej, które stanowią zagrożenie dla życia!

Objawy u dzieci i dorosłych

U dzieci i młodzieży do zniszczenia komórek trzustki dochodzi gwałtownie, dlatego też objawy choroby mogą pojawić się nagle. Choroba z powodu bardzo wysokich wartości cukru może objawić się kwasicą lub śpiączką ketonową.

U osób dorosłych objawy cukrzycy typu 1 narastają powoli, i przeważnie nie rozpoczyna się od razu od śpiączki. Dla cukrzycy LADA charakterystyczny jest powolny przebieg i rozwijanie objawów, dlatego pełen obraz choroby widoczny jest na ogół w 4. lub 5., dekadzie życia. Jednak ten wieloletni przebieg z występującymi wysokimi cukrami sprzyja powstawaniu powikłań.

Diagnoza choroby

Do pełnego rozpoznania choroby (oczywiście poza objawami) konieczne jest wykonanie dodatkowych badań. Najczęściej są to badania krwi.

Glikemia, czyli oznaczenie cukru we krwi – zazwyczaj przesiewowo pobiera się na czczo krew z żyły. Do rozpoznania cukrzycy potrzebne są 2 wyniki powyżej 126 mg/dl. Jeśli pobiera się krew nie na czczo tylko o dowolnej porze dnia czyli tzw. „glikemię przygodną” to do rozpoznania cukrzycy konieczny jest wynik powyżej 200md/dl. Pomiary wykonywane glukometrem, czyli urządzeniem do oznaczenia stężenia cukru we krwi służą do monitorowania leczenia cukrzycy, do diagnostyki stosuje się pobranie krwi.

HbA1c – hemoglobina glikowana, jest wskaźnikiem wyrównania cukrzycy, odzwierciedliła średnią glikemię w ostatnich 3 miesiącach

Przeciwciała przeciwwyspowe – oznaczane przy podejrzeniu cukrzycy typu 1, która ma tło autoimmunologiczne, gdzie własne przeciwciała niszczą własne komórki. Wyróżniamy przeciwciała:

• przeciwko rożnym antygenom cytoplazmatycznym komórek beta trzustki ICA,
• przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego anty-GAD65,
• przeciwko fosfatazom tyrozyny IA-2, 2beta,
• przeciwko insulinie endogennej IAA,
• przeciwcynkowe ZN8.

Stężenie peptydu C – odpowiada stężeniu insuliny, w cukrzycy typu 1, gdzie insuliny produkowanej przez trzustkę nie ma lub jest jej bardzo mało, stężenie peptydu C jest zmniejszone lub nieoznaczalne.

Informacja o diagnozie cukrzycy, szczególnie dla młodego człowieka, ale i jego rodziny brzmi jak wyrok. Cukrzyca typu 1 bez wątpienia zmienia dotychczasowe życie całej rodziny, stanowi ogromne wyzwanie. Jednak należy pamiętać, że dzięki nowoczesnej medycynie, dziś pacjenci mogą brać aktywny udział w życiu zawodowym, społecznym, prywatnym i spełniać swoje, czasem najbardziej ekstremalne marzenia.

Źródła:

• Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2022 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego;
• Interna Szczeklika 2021.