Nicole Sochacki-Wójcicka
USG ciąży wczesnej, czyli to przed 11. tygodniem. Mimo, że nie jest to USG „obowiązkowe” to zdecydowałam się o tym napisać, bo tak naprawdę większość kobiet w Polsce ma takie USG wykonywane.
Spis treści:
- Dlaczego warto wykonać USG wczesnej ciąży?
- Jak wygląda badanie USG wczesnej ciąży?
- Jak liczyć wiek ciąży?
- Puste jajo płodowe
- Pojawienie się zarodka
- Tętno płodu
- Rozwój zarodka
Dlaczego warto wykonać USG wczesnej ciąży?
- Kobieta jest spokojniejsza widząc, że ciąża się rozwija.
- Możemy sprawdzić czy ciąża na pewno jest wewnątrzmaciczna – nierozpoznana ciąża ektopowa to poważne zagrożenie zdrowia a nawet życia dla kobiety.
- W tym okresie najdokładniej możemy ocenić wiek ciąży.
- Jeżeli jest to ciąża mnoga, to w tym okresie możemy najdokładniej ocenić kosmówkowość – co jest bardzo istotne w zaplanowaniu dalszej opieki.
Jak wygląda badanie USG wczesnej ciąży?
Badanie technicznie jest bardzo proste, potrafi je wykonać każdy ginekolog, jednak sama interpretacja wyniku wymaga pewnej szczegółowej wiedzy na temat rozwoju struktur ciążowych oraz samego wzrastania samego zarodka na wczesnym etapie.
USG ciąży wczesnej powinno być wykonane przezpochwowo. Około 9. tygodnia ciąży – u części kobiet będzie, w szczególności tych bardzo szczupłych, można zobaczyć zarodek już przez powłoki brzuszne, jednak u zdecydowanej większości badaniem z wyboru jest właśnie USG przezpochwowe.
USG przezpochwowe jest bezpieczne – nie stanowi żadnego zagrożenia dla ciąży.
Jeśli chcesz zachować porządek w swoich licznych dokumentach medycznych związanych z ciążą, polecamy nasz specjalny segregator dla kobiet w ciąży.
Jak liczyć wiek ciąży?
Aby zrozumieć dalszą część tekstu muszę w roli wstępu napisać ponownie jak liczymy wiek ciąży. Bowiem, mimo potocznego pojęcia, że ciąża zaczyna się w momencie, gdy plemnik zapłodni jajo – tak naprawdę my ginekolodzy liczymy ten moment zapłodnienia jako skończony 2. tydzień ciąży (nawet jeżeli Wasza miesiączka była wcale nie 2 tygodnie temu a np. tydzień temu lub 4 tygodnie temu).
Zrozumienie tego jest bardzo istotne, aby dalej interpretować obraz jaki uzyskamy na pierwszym badaniu USG.
Od momentu zapłodnienia, za kolejne 2 tygodnie normalnie pojawiłaby się miesiączka. Jeżeli doszło do zapłodnienia i zagnieżdżenia (około 7-12 dni poźniej) to miesiączka się nie pojawi. Jest to pierwszy znak dla kobiety, że może być w ciąży.
Jeżeli ma regularne cykle i wykona w dniu spodziewanej miesiączki badanie bHCG (test ciążowy) z krwi to poziom, jaki uzyska będzie mniej więcej 200 U/l. Dlaczego o tym piszę w poście o USG wczesnej ciąży – a już tłumacze. Ponieważ, najwcześniejszy objaw ciąży w USG możemy zobaczyć jak bHCG wynosi około 1000 U/l.
Dodatkowo, w zdrowej ciąży bHCG podwaja się co 48 h – to po raz pierwszy zobrazowania pęcherzyka ciążowego (czyli pierwszego objawu ultrasonograficznego ciąży – gestational sac GS) w macicy możemy się spodziewać nie wcześniej niż ok. 4 tygodnie i 5 dni.
Jest to ważne w kontekście ciąży ektopowej – jeżeli mamy bHCG powyżej 1000U/l i nie widać ciąży macicy to jest to poważny sygnał, że ciąża może być pozamaciczna. W takim wypadku wskazane jest monitorowanie narastania bHCG co 48 h – w ciąży pozamacicznej zasadniczo nie będzie się podwajać, tylko przyrost będzie mniejszy.
Jak minie 5 tygodni (czyli 3 tygodnie od zapłodnienia) – pęcherzyk ciążowy w zdrowej ciąży powinien już u każdej kobiety być widoczny w macicy.
Na tym etapie nie widać jeszcze kolejnej struktury, która się pojawia czyli pęcherzyka żółtkowego (yolk sac YS) – jest to taka jakby spiżarnia z pokarmem dla bardzo wczesnej ciąży.
Pęcherzyk żółtkowy pojawia się ok. 5 tyg + 2 dni do 5 tyg + 5 dni. Zazwyczaj, gdy pęcherzyk ciążowy (GS) ma średnicę 8-10 mm.
Puste jajo płodowe
Jeżeli pęcherzyk ciążowy ma średnicę 25 mm i nie ma pęcherzyka żółtkowego świadczy to o tym, że jest to tak zwane puste jajo płodowe – czyli ciąża, która na bardzo wczesnym etapie – właśnie na etapie gdy powstaje pęcherzyk żółtkowy, przestała się rozwijać prawidłowo.
Jednak przy tym zespole, często sam pusty pęcherzyk ciążowy może się rozwijać do dość sporych rozmiarów, nie znamy dokładnie przyczyny, dlaczego ciąża nie dostaje sygnału, że ma swój rozwój zatrzymać. Rozpoznanie pustego jaja jest często bardzo szokujące dla kobiet – ponieważ czują się one w ciąży – mają objawy, mają wzrost bHC, a jednak ciąża nie jest prawidłowa.
Puste jajo zazwyczaj nie nawraca i kolejna ciąża jest u zdecydowanej większości kobiet prawidłowa.
Pojawienie się zarodka
Wracając do rozwoju naszej prawidłowej ciąży. Pęcherzyk żółtkowy ma początkowo średnice 2-3 mm i z biegiem tygodni powiększa się do 6 mm.
Jeżeli pęcherzyk żółtkowy jest większy niż 7 mm to jest niekorzystny objaw.
Dosłownie 1-2 dni po pojawieniu się pęcherzyka żółtkowego pojawia się zarodek. Rozwija się on na brzegu pęcherzyka żółtkowego i początkowo wygląda jak „pierścionek z brylantem”.
Około 5 tygodnia 5 dni pojawia się tętno u zarodka – ma on wtedy zazwyczaj około 3 mm długości CRL (crown rump length). Tętno musi się pojawić do czasu jak zarodek ma 6 mm (czyli ok 6 tyg +1 dzień) – jeżeli u zarodka 6 mm nie ma tętna to znaczy to niestety, że ciąża się nie rozwija.
Tętno płodu
Tętno płodu (FHR – fetal heart rate) na samym początku jest podobne do tętna matki około 70-80 uderzeń na minutę. Wzrasta ono z każdym dniem i około 9. tygodnia ciąży osiąga najszybszy rytm około 175 uderzeń na minutę.
Dość kontrowersyjne jest ostatnio czy wolno „słuchać” tętna we wczesnej ciąży.
Pamiętam, że jeszcze 6 lat temu słuchanie tętna za pomocą USG doppler u zarodków nawet 5 mm było standardem i nikt nie widział w tym nic dziwnego.
Następnie było kilka doniesień, że podwyższona energia USG dopplera może być niekorzystna – choć badania nie były na ludzkich zarodkach, ze względów oczywistych.
Obecnie są zalecenia, aby do 8. tygodnia ciąży nie słuchać tętna płodu tylko obrazować je za pomocą tak zwanego Motion- mode (M-Mode). Najogólniej tłumacząc to – patrzymy ile razy serduszko bije.
Nie chce tu negować lekarzy, którzy słuchają tętna we wcześniej ciąży bo wiem, że zdecydowana większość tak robi. Nie uważajcie tego jako błąd. Te doniesienia są naprawdę nowe i niepewne. Ja na wszelki wypadek nie słucham tętna, bo nie jest to konieczne, tak samo sprawdza się M-mode.
Rozwój zarodka
Do 11. tygodnia ciąży wszystkie zarodki rozwijają się w tym samym tempie. Na podstawie pomiaru CRL – czyli długości zarodka, możemy bardzo dokładnie (co do dnia) określić wiek ciąży.
Warto jednak pamiętać – że zakładamy tu, że kobieta miała regularne miesiączki. Więc jeżeli u was wiek ciąży nie zgadza się z długością zarodka – nie znaczy to, że ciąża jest chora – oznacza to, że jest młodsza lub starsza.
Najtrudniejsze dla pacjentek są sytuacje, gdy ciąża jest młodsza niż się spodziewają – o czym z oczywistych względów mogą nie wiedzieć.
Pacjentka robi test ciążowy – odliczając dni, czeka te dwa tygodnie, bo koleżanka jej powiedziała, w internecie przeczytała lub pamięta z poprzedniej ciąży, że nie warto iść na USG wcześniej niż za 2 tygodnie od testu (gdy ciąża teoretycznie ma 6 tygodni skończone i będzie już tętno).
Pacjentka idzie na USG z duszą na ramieniu, a tam w USG widać tylko pęcherzyk ciążowy. Około 5 mm, bez pęcherzyka żółtkowego, bez zarodka. Pacjentka jest przerażona. Ciąża nie żyje, nie ma tętna – tym czasem u zdecydowanie większości ciąża jest po prostu o tydzień młodsza.
Kobieta miała owulacje tydzień poźniej niż w „klasycznym”, 28-dniowym cyklu. Obraz USG odpowiada zdrowej ciąży, ale nie 6 tygodniowej tylko 5 tygodniowej.
Co w takiej sytuacji zrobić? Nie panikować – wrócić na USG za 2 tygodnie. Wtedy już na pewno musi być zarówno zarodek jak i tętno.
Przeczytaj więcej o kolejnych USG w ciąży:
Redakcja 
Redakcja