Ewa Drozdowicz-Jastrzębska
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, zwane też nerwicą natręctw (OCD – obsessive-compulsive disorder) to dość częste, przewlekłe zaburzenie, w którym występują objawy lękowe oraz charakterystyczne objawy związane z przymusem – obsesje (myśli natrętne, czyli przymusowe, niechciane myśli na różne tematy) oraz kompulsje (przymusowo wykonywane czynności, związane z dyskomfortem i negatywnymi konsekwencjami).
Aby rozpoznać zaburzenie, obsesje i kompulsje muszą wiązać się z istotnym cierpieniem i zaburzać życie codzienne. Zwykle osoba nimi dotknięta ma poczucie ich dysfunkcjonalności, ale nie potrafi im się przeciwstawić.
Myśli natrętne to myśli własne osoby, które są nieakceptowane. Ponieważ powodują dyskomfort, pojawia się próba ich „zwalczania”, co prowadzi do wzrostu niepokoju. Niepokój powoduje natomiast zwiększenie częstotliwości występowania natrętnych myśli i powstaje „błędne koło”. Natrętne czynności mogą być próbą redukcji natrętnych myśli albo służą zapobieganiu wystąpienia różnych zdarzeń.
Najczęstsza tematyka obsesji i kompulsji obejmuje:
- Sprawdzanie – czy zamknęło się drzwi wychodząc z domu, czy samochód jest zamknięty, czy kran z wodą jest zakręcony).
- Nieustanne mycie – np. wielokrotne i długotrwałe mycie rąk spowodowane lękiem przed brudem. Rytuały związane z myciem mogą być tak bardzo nasilone, że uniemożliwiają wykonywanie innych czynności, wychodzenie z domu.
- Różnego rodzaju wątpliwości, lęki związane z zagrożeniem bliskich osób.
- Liczenie.
- Treści autoagresywne/agresywne.
- Do kręgu zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych zaliczane jest też tzw. zbieractwo czyli gromadzenie nadmiaru rzeczy; może prowadzić do zagracenia mieszkania, stanowiąc zagrożenie epidemiologiczne. A jakiekolwiek próby redukcji rzeczy związane są z narastaniem lęku.
Przyczyny i leczenie
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne zwykle rozpoczynają się w młodym wieku, średnio w 20. r.ż. Występują u 0,5-3% populacji.
Przyczyna zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych nie jest jednoznacznie wyjaśniona. Prawdopodobnie rolę odgrywają czynniki związane z rozregulowaniem układu serotoninergicznego, zaburzenia immunologiczne, genetyczne, psychologiczne.
W leczeniu stosuje się psychoterapię (poznawczo-behawioralną) oraz leczenie farmakologiczne (leki przeciwdepresyjne. W bardzo ciężkich przypadkach związanych z np. myślami samobójczymi mogą być stosowana elektroterapia (tzw. elektrowstrząsy).
Więcej na temat zaburzeń lękowych przeczytasz w artykułach pt.:
- Co to są zaburzenia lękowe i jak je dzielimy?.
- Atak paniki – jakie są jego objawy i czy da się go leczyć?
- Zaburzenia lękowe uogólnione – objawy, leczenie
